Το 1908 μεταναστεύει στο Σικάγο, όπου ήδη από το 1905 βρισκόταν εκεί ο αδελφός του Θανάσης και ανοίγουν μαζί δύο Ζαχαροπλαστεία. Το 1912 – 1913 μεταναστεύουν από το Σκοπό στο Σικάγο και τα άλλα δυο αδέλφια τους, ο Γιώργης και ο Αχιλλέας. Στα καταστήματα εργαζόταν ο Θανάσης, ο Γιώργης και ο Αχιλλέας, ενώ ο Δημοσθένης εργαζόταν στις προμήθειες και τη διαχείριση. Ήταν ανοιχτοχέρης και βοηθούσε αυτούς που υπέφεραν, σύμφωνα με το Ρούλη Μερτζιμέκη, στην Αμερική είχε 60 βαφτιστικά. Κάποιος (Πολωνός ή «Χαμουτζής – Πελοπονήσιος» )  έδωσε στο Δημοσθένη την πληροφορία ότι θα υπάρξει έλλειψη ζάχαρης. Σε συνεννόηση με τα αδέρφια του αγόρασαν μεγάλη ποσότητα και την αποθήκευσαν. Πράγματι υπήρξε μεγάλη έλλειψη και η τιμή της ζάχαρης πολλαπλασιάσθηκε, πουλώντας τα αποθέματα που είχαν, απέκτησαν πολλά χρήματα. 

Το 1919 οι αδελφοί Μερτζιμέκη ρευστοποιούν όλη τους την περιουσία στην Αμερική και επιστρέφουν  «στην ελεύθερη πατρίδα», το Σκοπό Ανατολικής Θράκης,  όπου ήταν ήδη εγκατεστημένη εκεί Ελληνική Διοίκηση. Τα τρία ανύπαντρα αδέλφια αγοράζουν  γιδοπρόβατα και γίνονται συνεταίροι με τον Δόξη Βαλιούλη στο τυροκομείο  του, που έκανε και εξαγωγές  . 

Με την ανταλλαγή των πληθυσμών ο Δημοσθένης και ο Γιώργης εγκαθίστανται στις Σέρρες, μαζί με άλλους πολλούς συμπατριώτες τους της περιοχής Σαράντα Εκκλησιών και φέρνουν τα κοπάδια τους, όσα επέζησαν από τις κακουχίες της διαδρομής, στην  περιοχή της Καμήλας, ενώ αγοράζουν  ένα μεγάλο οικόπεδο εκεί που βρισκόταν το Εκκοκκιστήριο. Το 1923 πλημμυρίζει ο Στρυμόνας και καταστρέφονται ολοσχερώς τα κοπάδια, τους έμειναν μόνο τα σκυλιά και δύο γαϊδούρια. Ο Δημοσθένης παντρεύεται,  το 1925 στις Σέρρες, τη Ζαχαρούλα Βαλιούλη,  δεν απέκτησαν όμως παιδιά

Οι αδερφοί Μερτζιμέκη και ιδιαίτερα ο Δημοσθένης, υπήρξαν από τους πρωτεργάτες της ίδρυσης του Ν. Σκοπού  στο Νομό Σερρών, στη θέση που είναι σήμερα. Την Επιτροπή για την δημιουργία του Ν. Σκοπού αποτέλεσαν οι εξής: Ο παπα Γιώργης Μαγκριώτου, ο Δημοσθένης  Μερτζιμέκης, ο Γεώργιος Αστρεινίδης, ο Ηρακλής Παπαδόπουλος, με επι κεφαλής τον Νικόλαο Κωνσταντόπουλο, βουλευτή των Φιλελευθέρων. Αφού γύρισαν με άλογα και αξιολόγησαν διάφορες τοποθεσίες στο Νομό Σερρών, αποστολή που χρηματοδότησε ο Δημοσθένης, κατέληξαν στην περιοχή «Τουμπίτσα», το λόφο που είναι σήμερα κτισμένος ο Ν. Σκοπός,  ιδιοκτησίας της οικογένειας Νάσουτζικ και της Ι.Μ. Τιμίου Προδρόμου. Υπέβαλλαν σχετικό υπόμνημα στο κόμμα των Φιλελευθέρων, εισηγούμενοι την αναγκαστική απαλλοτρίωση του αγροκτήματος Νάσιουτζικ, προκειμένου να εγκατασταθούν οι διασκορπισμένοι σε διάφορα μέρη πρόσφυγες του Σκοπού. Οι Νάσιουτζικ, μαθαίνοντας τις κινήσεις, αυτές έστειλαν αλυσιδοφόρα οχήματα και όργωσαν το χέρσο κτήμα. Οι συντονισμένες όμως πιέσεις και η επιμονή των προηγούμενων, ιδιαίτερα η παρέμβαση του Νικόλαου Κωνσταντόπουλου, απέδωσαν και τελικά δημιουργήθηκε ο Νέος Σκοπός στην θέση που είναι σήμερα. 

Ο Δημοσθένης με τον αδερφό του Γιώργη ανοίγουν μαγαζί, «Εδώδιμα – Αποικιακά», το 1926, με το οποίο τροφοδοτούν το σύνολο ίσως των μπακάλικων του Νομού Σερρών. Δίπλα από το μαγαζί διατηρούν Χάνι, κύρια για τους πελάτες τους από τον Νομό. Ανέπτυξαν επίσης και άλλες επιχειρηματικές δραστηριότητες, μία από τις οποίες ήταν η προσπάθεια εξαγωγής λαδιού στην Αμερική, όμως ένα καράβι, το οποίο φόρτωσαν με λάδι απ’ τη Μυτιλήνη, βούλιαξε στη διαδρομή, έχοντας ως αποτέλεσμα το να χάσουν πολλά  χρήματα.

Την 1η Μαρτίου του 1935 εκδηλώνεται η επανάσταση  (κίνημα) του Βενιζέλου και τα δύο αδέλφια Γιώργης και Δήμος, ως πρόσφυγες και Βενιζελικοί, συμμετέχουν ενεργά σ’ αυτήν. Η κυβέρνηση Τσαλδάρη, αν και γνώριζε για το κίνημα, το άφησε να εξελιχθεί και στις 3 Μαρτίου αναθέτει στον Κονδύλη την ηγεσία του στρατού, αφού τον προάγει σε αντιστράτηγο. Χρησιμοποιώντας ως ορμητήριο την Θεσσαλονίκη και έχοντας ισχυρή, για την εποχή, αεροπορική υποστήριξη, η κυβέρνηση καταπνίγει, μέσα σε λίγες ημέρες,  το κίνημα στις Σέρρες.

Όσο διήρκεσε το κίνημα, 10 περίπου ημέρες, το «Αποικιακό» των αδελφών Μερτζιμέκη τροφοδοτούσε με προμήθειες το στρατό των επαναστατών. Για πέντε ημέρες,  την Τετάρτη 6 έως την Κυριακή 10 Μαρτίου, ορίσθηκε από την επαναστατική επιτροπή ο Δημοσθένης,  Δήμαρχος Σερρών. Το Δημοσθένη φαίνεται να πρότεινε για Δήμαρχο ο στενός του φίλος Ευάγγελος Σάββας, που και αυτός βοήθησε την επανάσταση, εκτιμώντας τον πατριωτισμό του, την αγάπη του για τους Φιλελεύθερους και τον Βενιζέλο, ως πρόσφυγας και επίσης τις οργανωτικές του ικανότητες, αν και δεν ήταν εγγράμματος.

Με την κατάρρευση του κινήματος οι νικητές άνοιξαν το Αποικιακό και το λεηλάτησαν. Ενδεικτική των οξυμένων παθών της εποχής είναι η σκηνή που περιέγραψε ο αυτόπτης μάρτυρας Νικόλαος Γκόλες, ανεψιός του Δημοσθένη και υπάλληλός του στο κατάστημα, ότι η «Βασιλικοί» είχαν κρεμασμένες στο στήθος τους αφίσες του Βασιλιά και έβαζαν το προσωπικό του Αποικιακού να τις προσκυνά και να τις ασπάζεται. 

Ο κ. Φίλιππος Νανιόπουλος την περίοδο εκείνη, μαθητής στις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου, έμενε στου θείου του και περιγράφει τη σκηνή όπου κάθε μεσημέρι η θεία του Ζαχαρούλα του έδινε ένα «μπακιράκι» με φαγητό για τον θείο του, ο οποίος ήταν κρατούμενος στις φυλακές, στη θέση όπου βρίσκονται σήμερα τα Δικαστήρια. «Μόλις πλησίαζα και με έβλεπε ο φρουρός φώναζε «Δήμαρχος»… έβγαινε ο Θείος μου και του έδινα το μπακιράκι». Αντίστοιχες επισκέψεις στον επαναστάτη Νουνό του, που τον θυμόταν πίσω από τα σίδερα, περιγράφει και ο Νίκος Νικολάου. Στην φυλακή έμεινε για 1,5  μήνα οπότε και δόθηκε αμνηστία, καταστράφηκε όμως το «Αποικιακό».

Μετά την αποφυλάκισή του ο Δημοσθένης περνά δύσκολα χρόνια, στέκεται όμως όρθιος ενώ παραμένει υπολογίσιμο στέλεχος των Βενιζελικών. 

Όταν ομαλοποιήθηκε η κατάσταση, τα δυο αδέρφια, Γιώργης και Δημοσθένης,  ξανανοίγουν το Αποικιακό με δάνεια από την Εθνική Τράπεζα, δημιουργώντας όμως ένα μεγάλο χρέος. Στα χρόνια της κατοχής, στη Θεσσαλονίκη, αξιοποιώντας πληθωριστικό χρήμα του Τσολάκογλου, εξόφλησαν τις οφειλές τους και ξεχρεώθηκαν. 

Το 1943 ο Δημοσθένης συνελήφθη και βασανίσθηκε από τους Βουλγάρους (μαρτυρία της Άρτεμης Λιούνη – Μερτζιμέκη, κόρης του αδελφού του Γιώργη, η οποία ήταν τότε 9 ετών) ενώ στη συνέχεια εκτοπίσθηκε στην Βουλγαρία (στην Στενήμαχο) για 8 -12 μήνες, πιθανά λόγω του ότι κρίθηκε ύποπτος συμμετοχής σε αντιστασιακή ομάδα. Ο Θεόδωρος Μερτζιμέκης του Αχιλλέα, κατά την διάρκεια της παραμονής του, ως πολιτικός πρόσφυγας,  στην Βουλγαρία μετά τον εμφύλιο, αναφέρει ότι συνάντησε  την οικογένεια Ελλήνων, που φιλοξένησε το Δημοσθένη. Από το 1946 και εντεύθεν υποφέρει από ρευματικά και ζει με τα ενοίκια των μαγαζιών στα οποία διαίρεσε το κτήριο του Αποικιακού.  Ο Δημοσθένης ήταν δραστήριος, οργανωτικός, τολμηρός επιχειρηματίας, ακραιφνής Βενιζελικός, όπως οι περισσότεροι πρόσφυγες την εποχή εκείνη, οι γραμματικές γνώσεις του όμως ήταν λίγες. Ο ίδιος έχοντας αυτογνωσία, δεν αναμίχθηκε ενεργά στην πολιτική, ούτε προσπάθησε να θέσει υποψηφιότητα για Δήμαρχος, σε εποχές που ήταν μάλλον ευνοϊκές για αυτόν, αντίθετα βοήθησε τον φίλο του Ευάγγελο Σάββα να εκλεγεί Δήμαρχος Σερρών  το 1951,  απεβίωσε στις 21 Μαΐου του 1963. Το όνομά του απουσιάζει από την μαρμάρινη πλάκα του Δημαρχείου Σερρών, είναι ένας «ξεχασμένος Δήμαρχος».

Αριστοτέλης Νανιόπουλος, 

 

Βιβλιογραφία 

Τζανακάρης Ι. Βασίλης: «Όταν η δημοκρατία πνιγόταν στα παγωμένα νερά του Στρυμόνα» (Το κίνημα του ’35 στα Σέρρας) έκδοση περιοδικού ΓΙΑΤΙ, Σέρρας 1999

Τζανακάρης Ι. Βασίλης: «Το κίνημα του ’35 ή πώς η δήθεν αμυντική επίθεση του «δημοκρατικού κόσμου» της Ελλάδας κατέληξε σε ένα αιματηρό φιάσκο, που έφερε την Ελλάδα στα πρόθυρα της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου, περιοδικό ΓΙΑΤΙ, Μάρτιος 2009 

Ραδιοφωνική εκπομπή, ντοκουμέντο, της Αριάδνης Παπαφωτίου, αρχές δεκαετίας του 90, με συμμετοχή των: Νίκου Νικολάου+, Θεόδωρου Μαρτζιμέκη+ του Αχιλλέα, Ανέστη Βαλιούλη+, Θεόδωρου Μερτζιμέκη+ του Μαυρουδή

Μαρτυρίες του Φίλιππου Νανιόπουλου, ανεψιού του Δημοσθένη Μερτζιμέκη (αδερφός της μητέρας του Ευδοκίας) 

Αριστοτέλης Νανιόπουλος: Γενεαλογικό δένδρο του θεόδωρου Μερτζιμέκη και των συζύγων του Καλιόπης το γένος Ντίνογλου και Αναστασίας Μπακιρτζή από τον Σκοπό Ανατολικής Θράκης