Όπως αναφέρει σε δημοσίευμα της 23-8-2019 η Τουρκική εφημερίδα Milliyet,με τον χαρακτηριστικό τίτλο ,«το Υπουργείο Τουρισμού διεκδικεί την «περιουσία» της Μονής της «Παναγίας Σουμελά».

Συγκεκριμένα το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας, ανακοίνωσε ότι  εντόπισε περί τα 100 θρησκευτικά κειμήλια της Μονής της Παναγίας Σουμελά, που βρίσκονται διασκορπισμένα ,σε όλο τον κόσμο.

Μάλιστα όπως αναφέρετε στο σχετικό ρεπορτάζ ,Τούρκοι ακαδημαϊκοί που επισκέφθηκαν μουσεία, συλλέκτες και πανεπιστήμια, με αφετηρία την Τραπεζούντα και επεκτεινόμενοι σε Κωνσταντινούπολη, Ελλάδα, Ιρλανδία, Αγγλία και ΗΠΑ, συνέκριναν πληροφορίες και έγγραφα που περιήλθαν στην κατοχή τους και τα οποία περιγράφουν τους θησαυρούς του μοναστηριού, από μεταλλικά λειτουργικά σκεύη και έργα ,μέχρι χειρόγραφα και θρησκευτικά άμφια. Ισχυρίζονται μάλιστα  ότι αυτά «εκλάπησαν» η στάλθηκαν στο εξωτερικό παράνομα ,μετά την συνθήκη της Λοζάνης και την ανταλλαγή των πληθυσμών.

Οι χαμένοι θρησκευτικοί θησαυροί ,όπως τους χαρακτηρίζει, της ιστορικής Μονής της «Παναγίας της Σουμελά», που βρίσκεται στους απόκρημνους βράχους της κοιλάδας Altındere, της επαρχίας Maçka, της Τραπεζούντας, ήρθαν πρόσφατα στην ημερήσια διάταξη της Τουρκικής Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης (TBMM).

Ο Υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού, Μεχμέτ Νούρι  Ερσόϊ, σε απάντηση του που στάλθηκε στο Κοινοβούλιο, ύστερα από σχετική ερώτηση Τούρκου βουλευτή , είπε ότι ύστερα από σχετική πολύμηνη έρευνα, "προσδιορίστηκαν 77 κομμάτια,(εκκλησιαστικά κειμήλια),της Μονής της «Παναγίας Σουμελά», ενός από τα σημαντικότερα ,όπως το χαρακτήρισε ,μοναστήρια στην Ανατολία", σύμφωνα με τα αρχεία του Υπουργείου του.

Μεταξύ αυτών των έργων μάλιστα ,ισχυρίστηκε ότι υπάρχει και ένα, η αξία του οποίου δεν μπορεί να μετρηθεί με εκατομμύρια. Όταν το 1364, ο γιος του αυτοκράτορα Αλέξιου Γ΄ του Μέγα Κομνηνού, ο Μανουήλ Γ΄ Μέγας Κομνηνός, ο πατέρας του του έδωσε δώρο έναν σταυρό με τον Ιησού Χριστό.

Αυτό τον σταυρό, μαζί με άλλα έργα όπως την "πύλη με την άμπελο",( δεκαετίες τώρα γνωρίζουμε ότι φυλάσσεται στο Ashmolean Museum of Oxford), λέγεται όταν τα έβγαλε από την Τουρκία, ομάδα Αμερικανών στρατιωτών, που ήταν μέρος της αποστολής του ΝΑΤΟ στην Τουρκία το 1950.

Ο Υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού, Μεχμέτ Νούρι  Εσρόϊ δήλωσε επίσης  ότι η Τουρκική κυβέρνηση ξεκίνησε ήδη τις διαδικασίες και τις απαραίτητες ενέργειες για την διεκδίκηση των κειμηλίων ,ώστε να «επιστρέψουν» τα κειμήλια αυτά της Μονής της «Παναγίας Σουμελά» ,στην Τουρκία!!

Οι δηλώσεις αυτές των κυβερνητικών στελεχών της Τουρκίας, εντάσσονται στην πάγια διαχρονική επιθετική όσο και προκλητική πολιτική της ιμπεριαλιστικής γείτονος και σε βάρος της χώρας μας που δεν έχει μόνον γεωπολιτικούς και οικονομικούς στόχους ,αλλά και προσπάθεια οικειοποίησης η αφανισμού της τρισχιλιόχρονης Ελληνοχριστιανικής πολιτιστικής κληρονομιάς και του πολιτισμού  που δημιούργησαν οι προγονοί μας.

Είναι ιστορικά και πολιτικά τεκμηριωμένο ότι αρχικά από τους Οθωμανούς  από το  (1890) και εν συνεχεία την περίοδο του πρώτου παγκοσμίου πολέμου και από το (1922-1925 ), σφαγιάστηκαν 300.000 η κατ’ άλλους 700.000 Ασσύριοι.

Την περίοδο (1914-1918) αρχικά οι Νεότουρκοι και εν συνεχεία ,(1919-1925) ,οι Κεμαλιστές ακολουθώντας την πολιτική της εθνοκάθαρσης ,δολοφόνησαν 1.500.000 Αρμενίους και εν συνεχεία 353.000χιλ. Έλληνες του Πόντου ,διαπράττοντας το έγκλημα της Γενοκτονίας  σύμφωνα με την απόφαση του Ο.Η.Ε του 1948 και την γνωμάτευση της  «International Association of Genocide Scholars» (IAGS) της Γενεύης του 2007.

Στις επόμενες δεκαετίες Τουρκικές κυβερνήσεις κα τα όργανά τους κατά καιρούς σύλησαν, κατέστρεψαν η μετέτρεψαν σε τζαμιά, στάβλους και αποθήκες εκατοντάδες εκκλησίες, μοναστήρια και εκπαιδευτικά κτίρια , η στην καλύτερη περίπτωση  αξιοποίησαν ορισμένα ,για οικονομικούς λόγους, ως τουριστικά αξιοθέατα.

Το θέμα της σημερινής διεκδίκησης από την Τουρκική κυβέρνηση, εκατό χρόνια μετά την Γενοκτονία και τον ξεριζωμό από τις περιοχές που τρεις χιλιάδες χρόνια έζησαν ειρηνικά και δημιουργικά οι πρόγονοί μας, επιστροφής γενικώς και αορίστως να μην κατονομάζονται εκ του πονηρού  , των  κειμηλίων της Μονής Σουμελά ,που βρίσκονται διασκορπισμένα σε Μουσεία άλλων χωρών και ιδιωτικές  συλλογές ,υποπτευόμαστε ότι ασφαλώς και συμπεριλαμβάνουν και τα τέσσερα κειμήλια, που φυλάσσονται από το 1951 και λειτουργούνται στην νέα Μονή της «Παναγίας Σουμελά» στην Ελλάδα.

Την ιερή και θαυματουργή Εικόνα της Παναγίας της Αθηνιώτισας όπως αρχικά ονομαζότανε και εν συνεχεία Σουμελά ,που σύμφωνα με την παράδοση είναι έργο του Ευαγγελιστού Λουκά του 1^ου μ. χ. αιώνα ,το χειρόγραφο Ευαγγέλιο του Οσίου Χριστοφόρου του 6^ου μ. χ. αιώνα ,τον Σταυρό του αυτοκράτορα Μανουήλ του Γ΄ του Μεγαλοκομνηνού με το Τίμιο ξύλο, του 14^ου μ. χ. αιώνα που οι εναπομείναντες τρείς καλόγεροι της μονής λίγο πριν την ολοκληρωτική καταστροφή και την εγκατάλειψη της για να σωθούν, έκρυψαν κοντά στο παρεκκλήσιο  της Αγίας Βαρβάρας για να μην πέσουν στα χέρια των κατακτητών και με σύμφωνη γνώμη των τότε Πρωθυπουργών Βενιζέλου -Ινονού, το 1931 παραδόθηκαν στην Ελλάδα ,καθώς και έναν χρυσοκέντητο Επιτάφιο  του 18^ου αιώνα.

Το Διοικητικό Συμβούλιο της νέας Μονής της Παναγίας Σουμελά  έχοντας την πληροφορία προ δεκαετίας  ότι οι Τουρκικές κυβερνήσεις εδώ και 80 περίπου χρόνια φυλάσσουν στα υπόγεια της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη,  77 κειμήλια ,ιερά σκεύη, άμφια, χειρόγραφα κείμενα και ευαγγέλια της Μονής,σε συνεργασία με ευσυνείδητους Τούρκους αρχαιολόγους που κατέγραψαν ,φωτογράφισαν και παρέδωσαν το σχετικό υλικό ,εξέδωσαν ένα σχετικό με τα κειμήλια τόμο ,ζητώντας παράλληλα την τοποθέτησή και την ανάδειξή τους σε ειδικές προθήκες, στην ανακαινισμένη μονή, που οι Τούρκοι μετέτρεψαν και λειτουργούν ως Μουσείο. 

Το ίδιο θέμα παρουσιάστηκε από λαμπρούς επιστήμονες από την Ελλάδα ,την Τουρκία, τις Η.Π.Α. και την Ευρώπη σε ειδικές ημερίδες που οργάνωσε το «ΠΑ.Σ.Π.Ε.» και η «Εύξεινος Λέσχη Ευρωπαίων Πολιτών» μέσα σε αίθουσες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το 2014 , το 2015 και το 2019, παρουσία ευρωβουλευτών όλων των πολιτικών σχηματισμών, Ποντιακών Αρμενικών, Ασσυριακών και προσφυγικών οργανώσεων, καθώς και εκπροσώπων Μ.Μ.Ε.  και υιοθετήθηκε ως φυσική απαίτηση στην συνάντηση που είχαμε ,ακόμη και από το τότε Πρόεδρο του  Ε.Κ. κ. Martin Schulz.

Δυστυχώς όμως μέχρι σήμερα οι αρμόδιες Τουρκικές αρχές ενώ κωφεύουν και  δεν έχουν ανταποκριθεί στο λογικό αυτό αίτημα ,αιφνιδίως, χωρίς να έχουν δείξει μέχρι σήμερα  την πρόθεση να αξιοποιήσουν και να αναδείξουν τα υπάρχοντα κειμήλια τοποθετώντας τα μέσα στους ανακαινισμένους χώρους της Μονής ,ζητούν να επιστραφούν όσα κειμήλια που κυρίως πιστοί χριστιανοί διέσωσαν και βρίσκονται σε άλλες χώρες ,με προφανή στόχο την επιστροφή και των τεσσάρων κειμηλίων που φυλάσσονται στη νέα Μονή.

Αφού μάλλον πρέπει να  πιστεύουν, με βάση και τα στατιστικά στοιχεία επισκεψιμότητας, (περίπου 700.000 – 1.000.000 το χρόνο) που διαθέτουν,   της ανακαινισμένης αλλά «τραυματισμένης» αρχιτεκτονικά με τις ουλές της να φαίνονται μέχρι σήμερα , «γυμνής» από την απουσία της Ιερής Εικόνας της Σουμελιώτισσας ,τα ιερά και λειτουργικά σκεύη  και «βουβής» από την έλλειψη του ιερού  μοναχικού κλήρου και του ανθρώπινου χριστιανικού πληρώματος , ότι αυτά αποτελούν πόλο έλξης και μπορούν να αυξήσουν κατά πολύ την προσέλευση τουριστών και προσκυνητών προς οικονομικό όφελος της περιοχής.

Αφού η Μονή της Παναγίας Σουμελά ως τουριστικός προορισμός ,αποτελεί εδώ και δεκαετίες τον οικονομικό πνεύμονα ολόκληρης  της περιοχής.

Βέβαια δεν μπορεί κάποιος να ζητά να του επιστραφεί κάτι που δεν του ανήκει. Γιατί έτσι δικαιώνεται ο θύτης  ενός εγκλήματος και στην συγκεκριμένη περίπτωση η Τουρκία που απαιτεί με θράσος από το θύμα ,την Ελλάδα δηλαδή να του επιστρέψει ότι κατάφερε να διασώσει δια μέσου των μοναχών με κίνδυνο της ίδιας τους της ζωής  ,από εκατοντάδες κλοπιμαία της Μονής της Παναγίας Σουμελά.

Θεωρώ ότι το θέμα έχει τέσσερεις  διαφορετικές οπτικές την Πολιτική ,την Νομική ,την  Θεολογική και την Ηθική.

α)Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο  είναι γνωστό ότι το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει αποφανθεί τελεσίδικα για σχετικό θέμα ότι «η κατάκτηση και η αρπαγή δεν αποτελούν ιδιοκτησία του κατακτητή».

β)Η μεταφορά έγινε μετά από συνάντηση το 1930 και  την σύμφωνη γνώμη των τότε Πρωθυπουργών Ελευθέριου Βενιζέλου και Ισμέτ Ινονού.

γ)Η μεταφορά των τριών κειμηλίων στην Ελλάδα έγινε το 1931 με την παραχώρηση από πλευράς της Τουρκικής Κυβέρνησης της σχετικής άδειας και την σύναψη σχετικού πρωτοκόλλου μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

δ) Η Μονή της Παναγίας Σουμελά είναι σταυροπηγιακή και ανήκει στην πνευματική επιστασία του εκάστοτε οικουμενικού Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, που έδωσε τότε την σχετική ευλογία και έγκριση για την μεταστέγασή της Εικόνας και τον δύο άλλων κειμηλίων στην Ελλάδα και τα επόμενα χρόνια τρεις Πατριάρχες οι μακαριστοί Αθηναγόρας και Δημήτριος καθώς και ο Παναγιότατος κ. Βαρθολομαίος επισκέφθηκαν την νέα Μονή λειτούργησαν και προσκύνησαν στην χάρη της.

ε)Η αγιογράφηση μιας εικόνας και η εν συνεχεία ένταξή της στην εκκλησιαστική κοινότητα, είναι από μόνη της μια ομολογία πίστης . Ενώ ο αποκλειστικός χώρος της εικόνας είναι η λειτουργία παρουσία πιστών χριστιανών. Αφού η εικόνα και ότι συμβολίζει το πρόσωπο που αγιογραφείτε σε αυτήν απευθύνεται στους πιστούς χριστιανούς και επομένως δεν μπορεί να υπάρξει ανεξάρτητα από αυτούς. Έχει οργανικό ρόλο μέσα στην θεία λειτουργία και στο συντελεσμένο και συν τελούμενο εκκλησιαστικό γεγονός.

Στην περίπτωσή μας οι πιστοί αυτοί στους οποίους απευθύνεται η ιερή εικόνα της Παναγίας Σουμελά αλλά και τα άλλα ιερά κειμήλια, στο σύνολό τους για τους γνωστούς λόγους που αναφέραμε παραπάνω ,βρισκόμαστε στην Ελλάδα .

Επομένως η Εικόνα της Παναγίας Σουμελά και τα άλλα ιερά κειμήλια που φυλάσσονται στην νέα Μονή  στα υψώματα του Βερμίου στην Καστανιά Βεροίας δεν μπορούν να αποτελούν μουσειακά εκθέματα για να παραμείνουν κλεισμένα μέσα σε έναν μουσειακό χώρο.

Εάν τα κειμήλια θα έπρεπε να επιστρέψουν στην ιστορική Μονή, αυτό θα μπορούσε να γίνει παράλληλα μόνον με τη επιστροφή και της μοναστικής κοινότητας σε αυτήν, που η συνέχεια της βρίσκεται στην νέα Μονή στην Ελλάδα, αλλά και τις χιλιάδες πιστούς χριστιανούς στους τόπους καταγωγής και τα σπίτια τους ως νόμιμους κληρονόμους και τη μόνιμη ,συνεχή και αδιάκοπη λειτουργία της Μονής της  Παναγίας Σουμελά.

στ)Μετά την Γενοκτονία και την υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών ο Ποντιακός Ελληνισμός έχασε την ιστορική του πατρίδα και επιχείρησε μέσα από τα ιερά  σύμβολα που  μετέφερε ως πρόσφυγας στην μητροπολιτική του Ελλάδα ,  κρατώντας ζωντανή την ιστορική μνήμη ,ήθη και έθιμα αιώνων και την ταυτότητα του.

Γι’ αυτό ανιστόρησε νέα την Μονή της Παναγίας Σουμελά και τα άλλα δύο σταυροπηγιακά μοναστήρια του Αγίου Ιωάννη του Βαζελώνα και του Αγίου Γεωργίου του Περιστερεώτα, που μετά την σύληση και την καταστροφή τους στις περιοχές του Πόντου όπου είχαν ανιστορηθεί και λειτουργήσει για δεκαπέντε αιώνες, εγκαταλείφθηκαν για να καταρρεύσουν σήμερα   ολοσχερώς  αναδεικνύοντάς τα σε νέες Αμφικτιονίες του Ποντιακού Ελληνισμού.

Οι Έλληνες Ποντιακής καταγωγής ,αλλά και φιλοπόντιοι πιστοί χριστιανοί εδώ και εβδομήντα χρόνια προσέρχονται κατά χιλιάδες όλο τον χρόνο με ευλάβεια στην νέα Μονή της Παναγίας Σουμελά  ,αφού την θεωρούν πηγή θρησκευτικής έξαρσης, σύμβολό της ιστορίας του Ποντιακού Ελληνισμού , άλλα και εθνικής ανάστασης  όπου συμπλέκονται αρμονικά η πίστη  στον Χριστό και την μητέρα του Παντάνασσα Θεοτόκο Παναγία Σουμελά και εναποθέτουν τις ελπίδες τους για ευλογία και  παρηγορία.

 Θετική εξέλιξη πιστεύω ότι θα ήταν η Τουρκία να σταματήσει τις συνεχείς προκλήσεις σε βάρος μας, να συμβιβαστεί επιτέλους με το ιστορικό της παρελθόν και να ζητήσει συγνώμη για τα όσα έκαναν σε βάρος των προγόνων μας  Νεότουρκοι και Κεμαλιστές ,για να μας πείσει πως δεν έχει σκοπό να επαναλάβει τα ίδια εγκλήματα που έκανε σε βάρος μας και σε βάρος άλλων λαών και έχει την πρόθεση να ζήσει ειρηνικά ως γείτονας μαζί μας.   

Με την ευκαιρία των απαράδεκτων όσο και προκλητικών τουρκικών δηλώσεων αλλά και της συμπλήρωσης εκατό χρόνων από την έναρξη το 1919 από τους Κεμαλιστές της δεύτερης φάσης της Ποντιακής Γενοκτονίας σε βάρος του Ελληνισμού του Πόντου ,η   Ελληνική Κυβέρνηση να υιοθετήσει την πρόταση που κατέθεσε υπόψη της η Πρόεδρος του ΚΙΝ.ΑΛ. και ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. ως κυβέρνηση υιοθέτησε εν μέρει αλλά δεν υλοποίησε επαρκώς ,καθώς και η «ΕΥΞΕΙΝΟΣ ΛΕΣΧΗ ΕΥΡΩΠΑΙΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ»  και να συγκροτήσει μόνιμη  διακομματική επιτροπή που θα εποπτεύεται και θα συνεργάζεται με το Υπουργείο Εξωτερικών, θα έχει την αρωγή ειδικών επιστημόνων καθώς και Ποντιακών φορέων ,για την χάραξη Εθνικής πολιτικής για το Ποντιακό ζήτημα πού έχει και άλλε παραμέτρους.

Ο Υπεύθυνος Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων

           Στέφανος Π. Τανιμανίδης

    Επίτιμος Πρόεδρος της Π.Ο.Π.Σ.