Ήταν επόμενο να είχε μερικά από τα μεγαλύτερα χαμάμ, να ήταν από τις λίγες πόλεις στην Ελλάδα που είχαν διπλά χαμάμ και επιπλέον από τις ακόμα λιγότερες, οι οποίες είχαν περισσότερα από ένα διπλά χαμάμ. 

Από τις 55 πόλεις και χωριά, στις οποίες υπάρχουν ακόμα χαμάμ, μόνο οι οκτώ έχουν διπλά χαμάμ και από αυτές μόνο η Θεσσαλονίκη και η Ρόδος έχουν παραπάνω από ένα: η Θεσσαλονίκη έχει τρία και η Ρόδος δύο26. 

Ειδικά στο κέντρο της πόλης συγκεντρώνονταν μεγάλα και σημαντικά κτίσματα, θρησκευτικού, κοινωνικού και εμπορικού χαρακτήρα.  

 Το Hayreddin πασά χαμάμ

  Το πιο παλαιό είναι το Εσκί (Παλαιό) χαμάμ ή Hayreddin πασά χαμάμ, που βρισκόταν στα ανατολικά του Εσκί τζαμί, κοντά στη σημερινή κεντρική πλατεία και στη διασταύρωση των οδών Σολωμού, Παπαπαύλου και Ι. Ορεινού.

·         Το Εσκί χαμάμ κτίζεται από τον μεγάλο βεζίρη Candarly Kara Halil Hayreddin πασά, ως μέρος του βακουφιού του, και τα έσοδα από αυτό προορίζονταν για τη συντήρηση του Εσκί τζαμί 

·         Ένα δεύτερο χαμάμ υπήρχε στη γωνία της κεντρικής πλατείας και της οδού Κύπρου, απέναντι από το υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας, στη θέση όπου κτίστηκε, το 1963, ο κινηματογράφος «Αλέξανδρος» . Η θέση του δεύτερου αυτού χαμάμ, το οποίο παλαιότερα ταυτιζόταν με το Εσκί χαμάμ, σημειώνεται στο τοπογραφικό που συντάσσεται το 1914  

·         Το χαμάμ ήταν κτισμένο κατά το ατελές πλινθοπερίκλειστο σύστημα δόμησης. Παρόλο που δεν υπάρχουν στοιχεία της ανωδομής και του διακόσμου, μόνο από το μεγάλο μέγεθος του κτίσματος και τη σχέση των ανδρικών και γυναικείων χώρων υποθέτουμε ότι το χαμάμ κτίστηκε γύρω στα τέλη του 15ου αι., δηλαδή πριν από την εποχή που τα χαμάμ αποκτούν χώρους ίσου μεγέθους για τα δύο φύλα. 

·         . Το τρίτο είναι το χαμάμ στο ανατολικό τμήμα της πόλης προς την πλευρά του Μεχμέτ Μπέη τζαμί . Βρίσκεται στη διασταύρωση των σημερινών οδών Χατζηπανταζή και Ρωμανού, στην αυλή του σπιτιού του δικηγόρου Κ. Παπαπαναγιώτου    

·         Το τέταρτο είναι το χαμάμ στην οδό Εμμανουήλ Παππά 26 και Μαυρομιχάλη στο δυτικό τμήμα της πόλης, στα Άνω Καμενίκια (εικ. 10)19. Το χαμάμ αποτελείται από δύο ενότητες, τον προθάλαμο, που προστέθηκε στα τέλη του 19ου - αρχές 20ού αι. στη θέση παλαιότερου και τους θερμούς χώρους και την εστία που κτίστηκαν πιθανώς το 17ο αιώνα  

. Ο προθάλαμος, κατεδαφισμένος σήμερα, ήταν εκλεκτικιστικής μορφής και κατασκευής, ενώ το παλαιό κτίσμα είναι κατασκευασμένο από πέτρες και τούβλο κατά το ατελές πλινθοπερίκλειστο σύστημα δόμησης.

Οι δύο ενότητες βρίσκονταν, λόγω προσαρμογής σε προϋπάρχουσα ρυμοτομία, σε ασύμμετρη διάταξη μεταξύ τους. Ο μεταγενέστερος διώροφος προθάλαμος περιελάμβανε χώρους αποδυτηρίων, και καλυπτόταν με τετράρριχτη στέγη.

Η είσοδος στην δεύτερη ενότητα γινόταν αρχικά μόνο από τη δεξιά πόρτα. 

ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

Η παλαιότητα, τα μεγάλα μεγέθη, αλλά και ο αριθμός των χαμάμ στην πόλη των Σερρών σε σύγκριση με τις άλλες πόλεις στην Ελλάδα -καθώς και των άλλων οθωμανικών κτισμάτων-, δηλώνουν τη σημαντική θέση και σημασία που είχε η πόλη κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας. Ο σημερινός όμως απολογισμός της κατάστασής τους, ελπίζουμε, ότι δεν δηλώνει τη νέα πραγματικότητα.

Οι Σέρρες, μια πόλη η οποία θέλει να μεριμνά για την ιστορία της ίσως στο μέλλον θα φροντίσει για τη βελτίωση της κατάστασής τους. 

ΠΗΓΕΣ

·         ΑΙΜΙΛΙΑ ΣΤΕΦΑΝΙΔΟΥ, Πρακτικά Επισημονικού Συνεδρίου:Οι Σέρρες και η εποχή τους 2013 

·         ΓΑΚ - Αρχεία Νομού Σερρών, χάρτης 28-7-1914. Δήμος Σερρών, Αρχείο χαρτών και Αρχείο οικοδομικών αδειών. Διοικητήριο Σερρών, Πολεοδομικό, Αρχείο χαρτών, χάρτες 1920, 1925