Υπάρχει μια ικανότητα την οποία αν δεν αποκτήσεις, θα είναι πολύ απίθανο να απολαύσεις τη ζωή σου. Αν δεν την καταφέρεις, τότε σε περιμένει μια ζωή με συμβιβασμούς και απογοητεύσεις. Μια ζωή με εκνευρισμό και θυμό.

Αφορά τον πιο πυρηνικό σου εαυτό. Αφορά όλο σου το είναι. Στην ουσία αυτή η δεξιότητα είναι ΕΣΥ.

Είναι η ικανότητα να αναγνωρίζεις τις επιθυμίες σου. Να ξέρεις τις προτιμήσεις σου. Και όσο και αν φαίνεται περίεργο, είναι μια ικανότητα που πάρα πολλοί άνθρωποι δεν κατέχουν.

Οι άνθρωποι αυτοί, συχνά δεν τολμούν να παραδεχτούν ούτε στον ίδιο τους τον εαυτό αυτό που θέλουν. Το βιώνουν ως αβεβαιότητα. Ανασφάλεια.

Θα τους ακούσεις να λένε: «Μήπως είμαι υπερβολικός που αντέδρασα έτσι;» «Νομίζω το παραέκανα τις προάλλες». «Δεν είμαι σίγουρος αν μου αρέσει αυτό». «Μήπως το παρασκέφτομαι κι εγώ;»

Η ιστορία τους

Αυτοί οι άνθρωποι μοιράζονται ένα κοινό παρελθόν. Μεγάλωσαν σε οικογένειες όπου (τουλάχιστον) ένας αυστηρός γονέας επέβαλε τις επιθυμίες του στο παιδί. Το παιδί έμαθε πως η τιμωρία ήταν βαριά αν δεν ακολουθούσε τις προσταγές του  γονέα.

Κατά συνέπεια το παιδί εκπαιδεύτηκε να πιστεύει ότι οι επιθυμίες του δεν ήταν σημαντικές. Αν όποτε ζητάς κάτι, αυτό απορρίπτεται και αν συχνά σου επιβάλουν να κάνεις πράγματα που εσύ δε θέλεις, σύντομα μαθαίνεις πως αυτά που θέλεις δεν έχουν ιδιαίτερη αξία.

Όταν το παιδί αυτό ενηλικιωθεί, θα έχει εσωτερικεύσει το βίωμα να μην έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό του. Γιατί από μικρό, ο εαυτός του, οι επιθυμίες του δηλαδή, λογοκρίνονταν και τιμωρούνταν. Δεν είχαν αξία.

Μήπως φταίω;

Αναγκαστικά όταν κάποιος το αδικεί, θα σκέφτεται: «Μήπως έχει δίκιο αυτός και όχι εγώ;» «Μήπως φταίω εγώ;» Γιατί από μικρό έχει μάθει να φταίει. Αναλαμβάνει την ευθύνη εκεί που δεν του αντιστοιχεί, γιατί στην οικογένειά του έφταιγε σχεδόν για τα πάντα. Και όταν μεγαλώνουμε, συνεχίζουμε τις ίδιες συμπεριφορές, γιατί ο κανόνας που διέπει τις ανθρώπινες συμπεριφορές είναι ότι μας έλκει το γνώριμο, όχι το ευχάριστο, όπως εξηγώ λεπτομερώς στο βιβλίο μου.

Όταν του λένε να επιλέξει κάτι, θα κοντοστέκεται και δε θα ξέρει εύκολα τι να πει. Δεν έχει συνηθίσει να επιλέγει. Έχει μάθει να ακολουθεί. Κι αν κάνει λάθος;

Ο φόβος να μην κάνει λάθος, το ακολουθεί παντού. «Μήπως δεν είμαι αρκετά καλός;» «Μήπως θα με αφήσει ο σύντροφός μου;» «Μήπως δε θα τα πάω καλά στη δουλειά;»

Το «σωστό» και το «πρέπον»

Κι όμως μέσα του, οι επιθυμίες του θα αναδύονται αποσπασματικά. Σε στιγμές χαράς. Σε καταστάσεις ηρεμίας. Αλλά συχνά, δε θα τολμάει να τις αναγνωρίζει. Το τι είναι «σωστό» είναι τόσο σημαντικό για εκείνο, που αν αυτό που τυχαίνει να του αρέσει είναι αντίθετο με το «πρέπον» θα απορρίπτει τις δικές του επιθυμίες χωρίς δεύτερη σκέψη.

«Ήταν απλά μια χαζομάρα αυτό που σκέφτηκα» θα λέει στον εαυτό του.

Ενοχές

Συνήθως δε θα αντιδράσει όταν κάποιος το κακομεταχειρίζεται. Αν τύχει και βρει το κουράγιο και το κάνει, θα νιώσει τύψεις σχεδόν στο επόμενο δευτερόλεπτο και θα θέλει να ζητήσει συγνώμη. Ακόμα και αν το πραγματικό θύμα είναι το ίδιο.

Πώς τόλμησε και έφερε αντίρρηση; Πώς τόλμησε και αντέδρασε; Η ενοχή είναι το δεύτερο δέρμα του.

Δε θα γνωρίζει ότι οι ενοχές είναι κρυμμένος θυμός προς κάποιον τρίτο, προς τον οποίο νιώθουμε πως απαγορεύεται να τον εκφράσουμε, οπότε τον γυρίζουμε στον εαυτό μας.

Η λύση

Η λύση είναι απλή αλλά όχι εύκολη. Όπως έχω ξαναγράψει, το παιδί έχει τον τέλειο εγκέφαλο για να αντιμετωπίσει τις συνθήκες του οικογενειακού του περιβάλλοντος. Ήταν πολύ χρήσιμο για το παιδί όταν ήταν μικρό να φοβάται να πει αυτό που θέλει. Ήταν μια εξαιρετική τακτική επιβίωσης να είναι αβέβαιο γι αυτό που θέλει.

Διότι, όταν το ανίσχυρο παιδί συγκρούεται με τον πανίσχυρο γονέα, ο γονέας πρέπει πάντα κερδίζει, στο μυαλό του παιδιού. Ο γονέας πρέπει να έχει πάντα δίκιο. Γιατί δικαιολογώντας εσωτερικά τον γονέα, εξακολουθεί να τον εξιδανικεύει μέσα του. Συνεπώς, εξακολουθεί να είναι υπάκουο και έτσι να κερδίζει την πολυπόθητη φροντίδα του γονέα. Και τελικά την επιβίωσή του.

Ο γονέας του μαθαίνει τον κόσμο. Ο γονέας του μαθαίνει τον εαυτό του. Τα πράγματα είναι όπως ο γονέας τα παρουσιάζει.

Το μόνο που έχει να κάνει ο ενήλικας που προήλθε από τέτοιο περιβάλλον, είναι να συνειδητοποιήσει ότι… είναι ενήλικας.

Στον κόσμο των ενηλίκων μπορείςνα διεκδικήσεις αυτό που θέλεις και δε θα μπεις τιμωρία. Οι επιθυμίες σου δεν είναι πηγή απόρριψης. Έχεις δικαίωμα να θέλεις πράγματα. Ο έξω κόσμος δε θα σου φερθεί όπως κάποτε ο γονέας. Στον έξω κόσμο είσαι πολύ πιο ασφαλής από τους κινδύνους που διέτρεχες όταν ήσουν στο οικογενειακό σου περιβάλλον.

Δεν είναι απλό

Αυτό δεν είναι τόσο απλό, όσο ακούγεται, καθώς μέχρι να το συνειδητοποιήσει, ο ενήλικας θα φέρεται σαν φοβισμένο παιδί.

Είτε είναι 20, 30, 40, 50 ετών ή παραπάνω. Θα έχει δομήσει τον κόσμο του, έτσι ώστε να φοβάται. Να του λένε οι άλλοι τι να κάνει. Θα έχει φτιάξει σχέσεις όπου δε θα διεκδικεί και θα νιώθει ενοχικά, όταν κάτι πάει στραβά. Πολύ πιθανό να έχει συνεξαρτητική σχέση με τον γονέα. Τον μισεί και τον αγαπάει ταυτόχρονα.

Η συνειδητοποίηση ότι είναι ενήλικας θα ταράξει την κοσμοθεωρία του και κάθε αλλαγή τη φοβόμαστε. Ακόμα και αν είναι προς το καλύτερο.

Επίσης, έχει και μια γλύκα να παραμένεις παιδί. Οι άλλοι αναλαμβάνουν τη δική σου ευθύνη. Οι ενήλικες έχουν ευθύνες και υποχρεώσεις και αυτό δεν είναι ιδιαίτερα ευχάριστο. Αν πιστεύεις ότι φταις για όλα, καλύτερα κάποιος άλλος να αποφασίζει για σένα…

Όμως, το τίμημα που πληρώνει για τη μη-ανάληψη της προσωπικής του ευθύνης είναι τεράστιο. Είναι η απώλεια της ταυτότητάς του.

Αξίζει

Είναι πιθανό να χρειαστεί βοήθεια από κάποιον ειδικό για να πλοηγήσει με ασφάλεια, κατά τη διάρκεια της πολύ απαραίτητης, αλλά ταυτόχρονα επώδυνης μετάβασης-απελευθέρωσης. Κρύβει μεγάλο πόνο να συνειδητοποιείς την κακοποίηση που έχεις υποστεί σαν παιδί και πολλοί το απωθούν.

Όμως αξίζει τόσο πολύ να τολμήσει να αποκτήσει την ικανότητα αναγνώρισης των επιθυμιών του. Είναι το ένα πράγμα, για το οποίο αξίζει κάθε πόνος.

Ας κάνει μια ερώτηση στον εαυτό του:

«Τι ζωή με περιμένει, αν δεν έχω δικαίωμα να μου αρέσουν πράγματα;»

Έχεις κάθε δικαίωμα. Γιατί είσαι ενήλικας, πια