Ένα κενό νοήματος, που από χρόνια διαγραφόταν στον ορίζοντα, φαίνεται πως έχει ριζώσει στην πολιτική. Η σημερινή πολιτική κρίση είναι δύσκολο να γίνει κατανοητή σε όλες της τις διαστάσεις, αν δεν συσχετιστεί με αυτό ακριβώς το κενό νοήματος που χαρακτηρίζει γενικότερα το σημερινό τρόπο συλλογικής οργάνωσης. Όπως έγραφε ο Κορνήλιος Καστοριάδης, "Οι σύγχρονες κοινωνίες δίνουν την εικόνα κοινωνιών όπου βασιλεύει ένα απόλυτο κενό σημασιών. Η μόνη αξία είναι το χρήμα, η δημοσιότητα μέσω των ΜΜΕ ή η εξουσία με την πιο χυδαία έννοια του όρου" (Η άνοδος της ασημαντότητας).

Η ανάγκη για νόημα στην πολιτική, όπως ακριβώς και στη ζωή, δεν είναι μια πολυτέλεια που αφορά αποκλειστικά τη μορφωτική ελίτ. Οι ανθρώπινες ανάγκες δεν είναι μόνο βιολογικές και υλικές και δεν περιορίζονται στο επίπεδο της αυτοσυντήρησης. Οι άνθρωποι δε ζουν μαζί σε μια κοινωνία μόνο για να αναπαράγονται, να παράγουν και να καταναλώνουν. Θεωρείται επιστημονικά βέβαιο πως κανένας δεν επιθυμεί να ζει μέσα στο απόλυτο κενό, χωρίς κάποιο ηθικό ή διανοητικό κίνητρο.

Η πολιτική που ενδιαφέρεται μόνο για τους οικονομικούς δείκτες και καταπιάνεται αποκλειστικά με τον τακτικισμό διατήρησης της εξουσίας με οποιοδήποτε μέσο είναι μια πολιτική που παραγνωρίζει θεμελιώδεις ανθρώπινες ανάγκες, που καταφρονεί την ανθρώπινη ύπαρξη. Το πρόβλημα του νοήματος- το ζήτημα της αναζήτησης κοινών αξιών και στόχων - είναι ένα κολοσσιαίο θέμα, που δεν θα έπρεπε επ’ ουδενί λόγω να απουσιάζει από την ημερήσια διάταξη του πολιτικού προβληματισμού. Στις σύγχρονες φιλελεύθερες δημοκρατίες υποτίθεται ότι τα πρόσωπα είναι "ελεύθερα" και "αυτόνομα" και το κάθε άτομο καλείται να διαμορφώσει μόνο του το νόημα που θέλει να προσδώσει στη ζωή του. Του ζητείται επομένως να δώσει τη δική του "προσωπική" απάντηση στα μεγάλα ερωτήματα της ανθρώπινης ύπαρξης.

Η μοναχική αναζήτηση νοήματος όμως επιτείνει το σύγχρονο ατομικισμό. Πολλοί άνθρωποι κατατρύχονται από το αίσθημα ότι ζουν στο κενό και χωρίς συγκεκριμένο σκοπό, στην απειλή της "Εποχής του κενού" (Gilles Lipovetsky).

Η πραγματική δημοκρατία, εφόσον δεν επιδιώκει να υποβαθμιστεί σε τυπική διαδικασία και σε εκλογική αριθμητική, θα πρέπει να αναπτύσσει το διάλογο περί νοηματοδότησης. Η δημοκρατική κοινωνία οφείλει να είναι ένας τόπος αναζήτησης προορισμού. Ο στόχος της δημοκρατίας θα πρέπει να είναι ο καθένας να μπορεί ελεύθερα να δώσει τη σημασία που ο ίδιος προσδοκεί στη δική του ζωή αλλά ταυτόχρονα μέσα σε συνθήκες συνεργασίας και διαλόγου να εμπλουτίζει το νόημα που η κοινωνία δίνει στον εαυτό της.

Όσο διαρκεί η μεγάλη σιωπή της πολιτικής γύρω από το πρόβλημα του νοήματος, τόσο αυτή αποξενώνεται από τις πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων, ανοίγοντας το δρόμο προς το μηδενισμό. Η πολιτική που αγνοεί τις συνολικές διαστάσεις της παρούσας κρίσης και αρκείται στη ρητορική περί οικονομικής ανάπτυξης είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Η κοινωνική αλληλεγγύη δεν επιτυγχάνεται με αυτοματοποιημένο τρόπο, μόνο με την παραγωγή αγαθών ή θέσεων εργασίας. Απαιτεί αξίες και νοήματα, αλληλεγγύη και κοινωνικούς δεσμούς, συμμετοχή και ουσιαστική ενασχόληση με τα κοινά.

H διάγνωση του Jean-Jacques Rousseau, φαίνεται σήμερα να ηχεί περισσότερο ανησυχητικά από ποτέ: "Από τη στιγμή που οι πολίτες σταματήσουν να θέτουν σε προτεραιότητα το ενδιαφέρον να μετέχουν στα κοινά και προτιμήσουν να συνεισφέρουν με το πορτοφόλι τους παρά με την προσωπική παρουσία τους, το κράτος πλησιάζει ήδη στην καταστροφή του" (Το κοινωνικό συμβόλαιο).

Στέφανος Καλλίας
Υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος Σερρών
με τη "διάβαση πεζών"