Σε ό,τι αφορά τη σχέση Μητσοτάκη με το πολιτικό κέντρο, αυτή εξαντλείται στη χρησιμοποίηση ορισμένων στελεχών προερχόμενων από αυτό. Αλλά, η ουσία της πολιτικής του βρίσκεται στο κέντρο της σκληρής δεξιάς παράδοσης.

Εκτιμάτε ότι η εξέλιξη της οικονομικής κρίσης ενδέχεται να μετατραπεί και σε κρίση θεσμών και δημοκρατίας; Ανησυχείτε. Δηλαδή, μήπως οδηγηθούμε σε συνολική αμφισβήτηση του πολιτικού συστήματος;

Ήδη στη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας, το πολιτικό σύστημα δοκιμάστηκε πολλές φορές από τις αναταράξεις της κρίσης χρέους. Μπορεί να συμβεί και τώρα, όχι μόνον εξαιτίας των δυσμενών οικονομικών εξελίξεων, όσο εξαιτίας του κυβερνητικού πειρασμού να περιστέλλει ατομικές ελευθερίες, να εγκιβωτίζει τις λειτουργίες του Κοινοβουλίου σε ένα καθεστώς έκτακτων αναγκών, να περιορίζει την πρόσβαση στις πληροφορίες και να παρατείνει, με πρόσχημα την πανδημία, την αδιαφανή διαχείριση του δημοσίου χρήματος και των δημοσίων συμβάσεων. Δεν είναι τυχαίο ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης προτρέπει τα κράτη-μέλη του να εστιάσουν την προσοχή τους στην ανάγκη να αποφευχθούν παρεκτροπές από την ομαλή λειτουργία της Δημοκρατίας και από την προστασία των ατομικών ελευθεριών, στο όνομα της αντιμετώπισης της πανδημίας.

Πόσο πιθανές θεωρείτε τις πρόωρες κάλπες το νέο έτος; Πιστεύετε πως ο πρωθυπουργός το σκέφτεται;

Οι πρόωρες εκλογές είναι ένα εξαιρετικά πιθανό σενάριο. Ο κ. Μητσοτάκης γνωρίζει ότι έχει να αντιμετωπίσει μια πολύ βεβαρημένη οικονομική κατάσταση και μια κοινωνική ένταση, σιωπηλή προς το παρόν, αλλά έτοιμη να εκραγεί στην πρώτη ευκαιρία. Στο τέλος του 2021 θα παρθεί η απόφαση αν θα επιστρέψει η Ευρωπαϊκή Ένωση στους κανόνες δημοσιονομικής σταθερότητας ή όχι. Αν επιστρέψει, τότε με όρους του Συμφώνου Σταθερότητας, τα δημοσιονομικά μεγέθη της χώρας μας θα υποδηλώνουν τροχιά χρεοκοπίας.

Γνωρίζει ακόμη ο πρωθυπουργός, ότι οι εκταμιεύσεις των τόσο αναγκαίων ενισχύσεων από το Ταμείο Ανάκαμψης θα καθυστερήσουν. Κάτω από αυτές τις συνθήκες και για να μην υποστεί πολιτική δοκιμασία και φθορά το κυβερνών κόμμα, βάσιμα εκτιμάται ότι θα προκριθεί η λύση των εκλογών, της πανδημίας επιτρεπούσης.

Το θέμα, πάντως, της διακυβέρνησης της χώρας, αρχίζει να μπαίνει στην ημερήσια διάταξη, είτε υπάρξουν πρόωρες εκλογές, είτε εξαντληθεί η τετραετία. Πολύ περισσότερο που η προσεχής αναμέτρηση πραγματοποιείται με απλή αναλογική. Ο Γιώργος Παπανδρέου έθεσε το θέμα της προοδευτικής διακυβέρνησης. Συμφωνείτε;

Η ιστορική αλήθεια είναι ότι η χώρα έκανε βήματα προόδου μόνο όταν την ευθύνη της διακυβέρνησής της είχε η δημοκρατική παράταξη, με σύγχρονους ιδεολογικούς όρους, όταν την ευθύνη είχε ο πολιτικός φορέας των ιδεών του δημοκρατικού σοσιαλισμού. Και σήμερα η προοδευτική διακυβέρνηση είναι αναγκαία για να σταματήσει η εμφανής συντηρητική στροφή, που επιβάλλουν οι οικονομικές, πολιτικές και θεσμικές επιλογές της τρέχουσας δεξιάς διακυβέρνησης. Είναι αναγκαία για να οργανωθεί μια νέα ελπιδοφόρα «έφοδος» της πατρίδας και του λαού μας προς το μέλλον.

Αυτό το εγχείρημα είναι πολυσύνθετο και απαιτητικό, αν λάβει κανείς υπόψη τις συνέπειες της δεκαετούς δημοσιονομικής κρίσης. Αν, δηλαδή, υπολογίσουμε τη δραματική εκλογική συρρίκνωση του ΠΑΣΟΚ, του πολιτικού φορέα που άλλαξε τον ιστορικό ρου στην Ελλάδα, αν υπολογίσουμε τη βαθιά και τραυματική διαιρετική τομή μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων που διεκδικούν να ανήκουν στον προοδευτικό χώρο, αν υπολογίσουμε τη διανοητική σύγχυση που κυριαρχεί μεταξύ των πολιτών, καθώς παρέστησαν μάρτυρες της εφαρμογής από προοδευτικά κόμματα συντηρητικών και λανθασμένων πολιτικών, επινοημένων από τους δανειστές, στη διάρκεια της κρίσης.

Λοιπόν, κατά σειρά οι προτεραιότητες είναι:

1) Να ενδυναμωθεί το πολιτικό βάρος του ΠΑΣΟΚ στις επερχόμενες πολιτικές εξελίξεις, με την επικύρωση της ευρείας εκλογικής του επιρροής στην επόμενη εκλογική αναμέτρηση. Η σαφής ιδεολογικοπολιτική ταυτότητά του, η οργανωτική και πολιτική αυτονομία του και η αυξημένη επιρροή του αποτελούν θεμελιώδη προϋπόθεση για την προοπτική επιτυχούς προοδευτικής διακυβέρνησης.

Μιλώ για το ΠΑΣΟΚ, γιατί το Κίνημα Αλλαγής πρέπει να επιστρέψει στο ιστορικό του όνομα. Η μελλοντική προοπτική αποκτά νόημα και σημασία στηριζόμενη και στην ιστορική μνήμη.

2) Να αποκατασταθεί η έννοια της προοδευτικής διακυβέρνησης, μέσα από σειρά ιδεολογικών και προγραμματικών επεξεργασιών, που θα την επανανοηματοδοτούν. Στη συλλογική αυτή προσπάθεια δεν χωρούν αποκλεισμοί.

3) Να αποκατασταθεί η ιστορική αλήθεια για την θυελλώδη κρίση χρέους, να επιχειρηθεί η ανάγνωσή της και των συμπερασμάτων της, με αίσθηση του καθήκοντος αληθείας και της ηθικής της ευθύνης. Η αλήθεια είναι πάντα λυτρωτική και ευεργετική για τον διάλογο μεταξύ των προοδευτικών δυνάμεων. Τι διάλογο μπορείς να κάνεις υπό την σκέπη π.χ. του μυθεύματος ότι τα μνημόνια έφεραν την κρίση ή υπό την επιρροή της ρητορικής περί γερμανοτσολιάδων που πρόδωσαν τη χώρα;

Ποιες δυνάμεις και με ποιες προϋποθέσεις μπορεί να συμμετάσχουν σε μια προοδευτική διακυβέρνηση;

Προτρέχετε. Του ερωτήματός σας προηγούνται άλλα πολύ πιο βασικά ερωτήματα. Τι είναι προοδευτικό σήμερα; Πρέπει να λύσουμε πρώτα το ταυτοτικό ζήτημα. Η ταυτότητα είναι το διαβατήριο για την αναγνώριση και τη δικαίωσή σου από την κοινωνία των πολιτών. Για να δώσω ένα παράδειγμα. Είναι προοδευτική πολιτική η γενικευμένη άρνηση της διαφανούς αξιολόγησης των διοικητικών συστημάτων και των ανθρώπων τους ( γενική διοίκηση, εκπαίδευση, ασφάλιση κοκ) ή το αντίστροφο; Με βάση την απάντηση του παραδείγματος, οδηγείσαι στην αναζήτηση αμφίβολων οριζόντιων κοινωνικών συμμαχιών ή στην αναζήτηση συμμαχιών ανάμεσα στις πιο δημιουργικές δυνάμεις κάθε κοινωνικής ομάδας, με βάση τη συνειδητή δέσμευσή τους σε ένα πρόγραμμα προοδευτικών μεταρρυθμίσεων. Βλέπετε τις συνέπειες;

Οι πολιτικές δυνάμεις που θα συμφωνήσουν στην ταυτότητα της προοδευτικής διακυβέρνησης, επόμενη υποχρέωση έχουν να αποδείξουν ότι μπορούν να ωθήσουν τα πράγματα προς προγραμματικές συγκλίσεις, υπερβαίνοντας εσωτερικές αντινομίες τους. Μια διακριτή αντινομία στο Κίνημα Αλλαγής είναι οι αποκλίνουσες στρατηγικές των στελεχών του πρώτης γραμμής και το γεγονός ότι η κοινωνική του βάση απέκτησε, κοντά στα αντιδεξιά της χαρακτηριστικά, μια πολεμική οπτική απέναντι στην αξιωματική αντιπολίτευση, λόγω της λοιδωρίας και της εχθροπάθειας που υπέστη στη διάρκεια της κρίσης.

Η ευδιάκριτη αντινομία στον ΣΥΡΙΖΑ έγκειται στο ότι η εκλογική του βάση είναι κυρίως κεντροαριστερής προέλευσης, με διαμορφωμένη κουλτούρα πριν από την ένταξή του σε αυτόν, ενώ η πλειοψηφία των ηγετικών στελεχών του είναι κομμουνιστογενής και η πλειοψηφία των κομματικών του στελεχών προσηλωμένη στην αναπαραγωγή αντιπασοκικών στερεοτύπων. Καταλαβαίνετε ότι πρέπει να μετακινηθούν τείχη.

Τελευταίο, αλλά όχι έσχατο. Μια προοδευτική κυβέρνηση μπορεί να προκύψει στις επόμενες εκλογές, με την εφαρμογή της αναλογικής, μόνον αν το επιτρέπουν οι αριθμοί. Και επειδή αυτό θα το ξέρουμε την επομένη των εκλογών, οι οριστικές απαντήσεις θα δοθούν μετεκλογικά, όχι προεκλογικά. Η μόνη βέβαιη δέσμευση του ΠΑΣΟΚ πριν από τις εκλογές πρέπει να είναι ότι αποκλείεται σύμπραξη με τη Δεξιά.

Η αξιωματική αντιπολίτευση τι πρέπει να αλλάξει, ώστε να συμβάλλει σε αυτή την κατεύθυνση;

Δεν επιθυμώ να υποδείξω οτιδήποτε στην αξιωματική αντιπολίτευση. Υπενθυμίζω μόνο την εύστοχη κρίση του Βάλτερ Μπένγιαμιν ότι το βλέμμα των νικημένων είναι πιο κριτικό. Γι’ αυτό και είναι πιο διεισδυτικό στην ανάγνωση των γεγονότων. Η εγχώρια Αριστερά ποτέ δεν το κατάλαβε αυτό. Στην μακρά δημοσιονομική κρίση της περασμένης δεκαετίας, νικημένοι υπήρξαμε εμείς οι σοσιαλιστές. Η διαφορά των σοσιαλιστών από τους άλλους είναι ότι αισθάνονται βαθιά την αλήθεια του Μπένγιαμιν.

Συμφωνείτε με την ηγεσία της ότι το Μαξίμου θέλει ένα ΚΙΝΑΛ ελεγχόμενο ή και δορυφορικό κόμμα προς τη ΝΔ;

Δεν έχω την παραμικρή αμφιβολία ότι η Δεξιά θα ήθελε ο ρόλος του Κινήματος Αλλαγής να είναι συμπληρωματικός προς τη Ν.Δ. Δεν έχω, όμως, και τη βεβαιότητα ότι δεν είναι ίδια και η στάση του ΣΥΡΙΖΑ. Γι’ αυτό παραμένουμε πιστοί στη σκέψη ότι τα πράγματα θα γίνουν καλύτερα και για τη χώρα και για τον προοδευτικό χώρο, αν ενισχυθεί η πολιτική, ιδεολογική και εκλογική επιρροή του ΠΑΣΟΚ.

Το ΚΙΝΑΛ θα πρέπει να προχωρήσει σε εκλογή ηγεσίας από τη βάση όπως προβλέπει το Καταστατικό, το Νοέμβριο του 2021; Και είναι θέμα προσώπου τα τυχόν προβλήματα ή θέμα φυσιογνωμίας και προβληματισμού;

Νομίζω ότι όλοι συνομολογούν πως οι εκλογές για την ανάδειξη ηγεσίας πρέπει να γίνουν σύμφωνα με το Καταστατικό. Σε ό, τι αφορά τη σχέση προσώπων και ιδεών, επισημαίνω το αυτονόητο, ότι δηλαδή δεν έχει σημασία μόνο τι λέγεται, αλλά ποιο πρόσωπο τα λέει. Οι υψηλές ιδέες, οι ενδιαφέρουσες αφηγήσεις και οι μεγάλες πολιτικές προϋποθέτουν και σοβαρά πρόσωπα.