Σε προηγούμενο άρθρο με τον τίτλο «Περιφερειακή Ενότητα (π. Νομός) ΣΕΡΡΩΝ. ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ;», που φιλοξενήθηκε στα τέλη Μαΐου, ο γράφων κατέθεσε τους προβληματισμούς του για τη δημογραφική αποψίλωση, για την παθητικοποίηση/ απενεργοποίηση του πληθυσμού στις μικροπολιτικές σειρήνες και για τις προοπτικές άμβλυνσης αυτής της αποτελματωμένης κατάστασης.

Αναδείχθηκε, με άλλα λόγια, πως η Π.Ε. Σερρών βιώνει έναν ιδιότυπο μιθριδατισμό απέναντι στην προϊούσα και φασματική απαξίωση του τόπου μας και πως το όποιο ανάχωμα μπορεί να ανορθωθεί θα εκπορεύεται από την Παιδεία.

Δε θα επικαλεσθώ το πολυθρύλητο – και ταυτόχρονα ανερυθρίαστα καταπατημένο ἐν τοῖς πράγμασι- απόφθεγμα του Βίκτωρος Ουγκώ «εκεί που ανοίγει ένα σχολείο, κλείνει μια φυλακή», αλλά θα προσπαθήσω να καταδείξω πως η Παιδεία, δηλαδή το σύνολο των φασματικών διαδικασιών και των πολυτροπικών ενεργειών μέσω των οποίων ο άνθρωπος πετυχαίνει την πνευματική, ηθική και κοινωνική ολοκλήρωσή του, μπορεί να συμβάλει καταλυτικά στην αναστροφή αυτού του διάχυτου αρνητικού κλίματος.

Κατ’ αρχάς Παιδεία από την οικογένεια. Με άλλα λόγια, το βασικό κύτταρο της κοινωνίας να μην περιορίζεται στην παροχή των μέσων για την κάλυψη των βιολογικών και υλικών αναγκών των παιδιών, αλλά πλέον να στοχεύει σε αυτό που λακωνικά ο Αριστοτέλης κατονόμασε «εὖ ζῆν», δηλαδή σε μια ποιοτική ζωή με απώτερο στόχο την πραγματική ευζωία. Η σερραϊκή οικογένεια, επομένως, να μη μετουσιώνεται σε ένα θύλακα αναπαραγωγής της κακοφορμισμένης νοοτροπίας  του υλισμού και του αμοραλισμού, της περιχαράκωσης στο ατομικό συμφέρον και της αποδοχής της προγονοπληξίας, αλλά να γαλουχήσει τα νέα μέλη της στην επιδίωξη της κοινωνικής ευθύνης, στην αδιαπραγμάτευτη απόρριψη των μονολιθικών και στείρων μικροπολιτικών πρακτικών και στην υιοθέτηση της προσαρμοστικότητας στις διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες.

Παιδεία όμως προσφέρεται, ή καλύτερα ευαγγελιζόμαστε πως παρέχεται, και από το εκπαιδευτικό σύστημα. Προφανώς και το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας μας είναι κατά βάση δομημένο συγκεντρωτικά και δεν αφήνει πολλά περιθώρια παρεμβάσεων στις τοπικές κοινωνίες να συμβάλλουν στο παραγόμενο αποτέλεσμα. Αυτό όμως δεν πρέπει να αποτελέσει μια εύσχημη δικαιολογία για την απενεργοποίηση των ταγών και θεραπόντων του εκπαιδευτικού συστήματος στις Σέρρες.

Και θα ξεκινήσω από την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Τα Προγράμματα Σπουδών και στις δύο βαθμίδες προσφέρουν τη δυνατότητα για ποιοτικές παρεμβάσεις, με σκοπό να αναδειχθούν οι ιδιαιτερότητες, τα προβλήματα αλλά και τα πλεονεκτήματα των τοπικών κοινωνιών. Θεωρώ, λοιπόν, πως ο σχεδιασμός της «Ευέλικτης Ζώνης» και των «Σχολικών Δραστηριοτήτων» μπορεί να είναι ο μοχλός για την ευαισθητοποίηση των ανήλικων μαθητών του Νομού μας στα τοπικά ζητήματα, για την καλλιέργεια ενός υγιούς «τοπικισμού» και για την εμπέδωση της κοινωνικής ευθύνης. Σαφώς και λαμβάνουν χώρα ανάλογες δράσεις στις Σχολικές Μονάδες, αλλά απαιτείται ένας στρατηγικός σχεδιασμός από τις τοπικές Διευθύνσεις Εκπαίδευσης για την τελεσφόρα κατάληξη του εγχειρήματος.

Το τοπίο στη Μεταδευτεροβάθμια και Τριτοβάθμια Εκπαίδευση προσφέρει μεγαλύτερα περιθώρια ελιγμών και πρωτοβουλιών λόγω των εγγενών χαρακτηριστικών αυτών των φορέων. Οφείλουν, δηλαδή, να σχεδιάζουν το πρόγραμμα σπουδών όχι κοντόθωρα και τυπολατρικά, αλλά με βάση τις δυνατότητες του τόπου μας. Η γεωθερμία, η ιστορία, η τοπική γαστρονομία, η εκκλησιαστική και πολιτιστική παράδοσή, το φυσικό περιβάλλον, η γεωπολιτική θέση και πολλά άλλα χαρακτηριστικά του Νομού Σερρών οφείλουν να συμπεριληφθούν ως βασικά χαρακτηριστικά στο σχεδιασμό των προγραμμάτων και των δράσεων αυτών των Βαθμίδων Εκπαίδευσης.

Με πιο αδρά λόγια, αυτές οι Δομές Εκπαίδευσης χρειάζεται να ιεραρχούν τις προτεραιότητες τους, να συνεργάζονται με την τοπική Αυτοδιοίκηση και το Επιμελητήριο Σερρών και, sine qua non, να δρουν ἐπὶ τῇ βάσει ενός στρατηγικού σχεδίου για τον επισήμανση, προβολή και επίλυση των ζητημάτων του Νομού μας. Είναι δηλαδή πολύτιμα εργαλεία για την επίλυση της κρίσης και όχι μέρος της κρίσης…