Πάνω από δύο χιλιετίες ιαματικής ιστορίας

Τα Θερμά αποτέλεσαν για αιώνες σημείο αναφοράς στον ιαματικό τουρισμό της Μακεδονίας. Στα θερμά νερά τους κατέφευγαν Ρωμαίοι αξιωματούχοι, τεχνίτες, στρατιώτες και ταξιδιώτες που αναζητούσαν ίαση και ανακούφιση. Οι αρχαιολογικές μαρτυρίες επιβεβαιώνουν ότι οι εγκαταστάσεις λειτουργούσαν αδιάλειπτα από τα ρωμαϊκά χρόνια, αποτελώντας έναν από τους πιο γνωστούς θεραπευτικούς σταθμούς της εποχής.

Το πλέον χαρακτηριστικό ιστορικό στιγμιότυπο χρονολογείται στο 250 μ.Χ., όταν ο βασιλιάς της Νικομήδειας Ακυλλίνος επισκέφθηκε τη Βισαλτία για λουτροθεραπεία. Στην περιοχή οδηγήθηκαν 370 χριστιανοί από τη Νικομήδεια για να δικαστούν. Ο Βισάλτης Παράμονος, που τόλμησε να υψώσει φωνή κατά της αδικίας, οδηγήθηκε πρώτος στο μαρτύριο στις 29 Νοεμβρίου 250 μ.Χ.. Η Εκκλησία τιμά σήμερα και τους 371 μάρτυρες, συνδέοντας άρρηκτα το τοπίο των Θερμών με ένα δραματικό κεφάλαιο της χριστιανικής ιστορίας.

Το γεωθερμικό πεδίο: ένας πλούτος που μένει αναξιοποίητος

Παρά τη σπανιότητα του φυσικού πόρου, το γεωθερμικό πεδίο της Βισαλτίας παραμένει σε αδράνεια. Η θερμοκρασία των πηγών συνεχίζει να αποδεικνύει ότι ο τόπος διαθέτει έναν ενεργό, ανανεώσιμο πόρο, ικανό να στηρίξει ιαματικές εγκαταστάσεις, θερμοκήπια ή ακόμη και ενεργειακές εφαρμογές.

Κι όμως, τα λουτρά δεν λειτουργούν. Το χωριό εξακολουθεί να ονομάζεται «Θερμά», και η παλαιότερη ονομασία «Λουτρά» επιβιώνει μόνο ως ανάμνηση. Η άλλοτε ζωντανή περιοχή, που στηριζόταν σε σημαντικό βαθμό στον ιαματικό τουρισμό, έχει μείνει χωρίς υποδομές, χωρίς επισκέπτες και χωρίς σχέδιο αξιοποίησης.

Ερείπια χωρίς προστασία  Κίνδυνος κατάρρευσης

Οι κάτοικοι της περιοχής εκφράζουν εδώ και χρόνια τις ανησυχίες τους:
τα αρχαία λουτρά, τα εναπομείναντα κτήρια και τα ίχνη των παλιών εγκαταστάσεων φθείρονται με ταχύ ρυθμό. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι, χωρίς άμεση συντήρηση, σημαντικά τμήματα του μνημείου κινδυνεύουν να χαθούν οριστικά.

Επιπλέον, η απουσία ολοκληρωμένης πολιτικής προστασίας και ανάδειξης αφήνει τον χώρο εκτεθειμένο σε φυσικές φθορές, βανδαλισμούς και εγκατάλειψη που πλέον γίνεται ορατή ακόμη και σε περιστασιακούς επισκέπτες.

Ένα μνημείο που ζητά δικαίωση

Τα Ρωμαϊκά Λουτρά δεν είναι απλώς αρχαιολογικά κατάλοιπα. Είναι:

• τεκμήρια της ανανεωσιμότητας του γεωθερμικού πόρου,

• μνημεία της ιστορικής συνέχειας της Βισαλτίας,

• σύμβολα ενός ιαματικού πολιτισμού,

• και μια χαμένη ευκαιρία για τον σύγχρονο τόπο.

Η ανάδειξή τους θα μπορούσε να μετατρέψει την περιοχή σε σημαντικό προορισμό πολιτιστικού και ιαματικού τουρισμού. Αντίθετα, σήμερα η εικόνα του χώρου δεν τιμά την ιστορία ούτε τις δυνατότητες της Βισαλτίας.

Απομένει να αποφασίσουν οι τοπικοί και κεντρικοί φορείς αν ο τόπος αυτός θα συνεχίσει να κατηφορίζει προς την πλήρη απαξίωση ή αν θα αποτελέσει ένα παράδειγμα σωστής αξιοποίησης φυσικών και πολιτιστικών πόρων.

Τα Θερμά έχουν γράψει ιστορία για περισσότερα από 2.000 χρόνια.
Το ερώτημα είναι αν θα τους επιτρέψουμε να έχουν μέλλον.