Ο τσουβαρμές, το έθιμο που ενώνει το χωριό, ξαναφέρνει κοντά οικογένειες και σηματοδοτεί το τέλος του καλοκαιριού

Η παράδοση του ξυλόφουρνου

Η μέρα του τσουβαρμέ είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά έθιμα της περιοχής μας. Το ψήσιμο προβατίνας ή αρνιού στον ξυλόφουρνο, με λαχανικά και μυρωδικά από τον μπαχτσέ, δίνει γεύση και άρωμα σε μια ολόκληρη μέρα. Οι φούρνοι ανάβουν με πουρνάρια από τα χαράματα, τα ταψιά στοιβάζονται, ο φούρνος σφραγίζεται με λάσπη και για ώρες το κρέας σιγοψήνεται.

«Οι μυρωδιές πλημμυρίζουν τον τόπο, οι αυλές γεμίζουν με κόσμο, κι έτσι ξεκινά η μεγάλη γιορτή», θυμούνται οι παλαιότεροι.

Η μέρα της επιστροφής

Δεν είναι απλώς μια γιορτή φαγητού. Είναι μέρα επιστροφής και επανένωσης. Οι ξενιτεμένοι κανονίζουν την άδειά τους για να βρεθούν στο χωριό. Γύρω από το τραπέζι ξανασμίγουν οι οικογένειες. Οι γυναίκες ανταλλάσσουν συνταγές, τα παιδιά παίζουν στις αυλές, οι συγγενείς θυμούνται ιστορίες από τα παλιά. Το γλέντι ξεκινά νωρίς, με γλυκάδια στο τηγάνι, κρασί στο ποτήρι και κουβέντες που φέρνουν κοντά τις γενιές.

Το πανηγύρι της Σκοτούσας

Το απόγευμα, το χωριό ανηφορίζει στο μεγάλο πανηγύρι της Σκοτούσας – τη μεγαλύτερη εμποροπανήγυρη του νομού Σερρών. Στο παζάρι βρίσκεις τα πάντα: από ρούχα και εργαλεία μέχρι… τρακτέρ. Οι υπαίθριες ψησταριές γεμίζουν με κόσμο, οι ζουρνάδες και τα νταούλια δίνουν ρυθμό, οι χοροί στήνονται αυθόρμητα και το γλέντι κρατά ως το πρωί. Στο τέλος, οι θεατές γεμίζουν την αρένα για να παρακολουθήσουν το πιο εντυπωσιακό θέαμα: την παραδοσιακή ελληνορωμαϊκή πάλη, που συνοδεύεται από τους ήχους του ζουρνά και του νταουλιού.

Η μνήμη των παλιών

Η γιαγιά θυμάται:

«Τον Σεπτέμβρη κατεβάζαμε τα κοπάδια από το βουνό. Σφάζαμε τα στέρφα, τα κουτσά, και ψήναμε το κρέας στο φούρνο. Ό,τι περίσσευε, το φυλάγαμε στο λίπος για τον χειμώνα. Και πάντα, οι φτωχοί έπαιρναν κρέας – ο ένας βοηθούσε τον άλλον».

Οι μαρτυρίες αυτές δείχνουν ότι το έθιμο δεν ήταν μόνο γλέντι, αλλά και κοινωνική αλληλεγγύη. Σε δύσκολες εποχές, η μέρα του τσουβαρμέ γινόταν ευκαιρία να μη μείνει κανείς χωρίς ένα κομμάτι κρέας στο τραπέζι.

Ο Σταυρός και οι συγκινήσεις

Το πανηγύρι κορυφώνεται ανήμερα της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού, στο ξωκλήσι ανάμεσα στο Μελενικίτσι και το Παλαιόκαστρο. Εκεί, μέσα σε ένα μαγευτικό τοπίο με θέα τον κάμπο και τη λίμνη Κερκίνη, ο κόσμος ανάβει κερί και θυμάται τους δικούς του που έφυγαν. Είναι η στιγμή όπου η χαρά του γλεντιού συναντά τη σιωπή και την κατάνυξη, μια υπενθύμιση ότι οι παραδόσεις δεν είναι μόνο διασκέδαση, αλλά και μνήμη και δεσμός με τους προγόνους.

Έθιμο με μέλλον

Ο τσουβαρμές είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα φαγητό. Είναι τελετουργία μνήμης, ενότητας και αισιοδοξίας. Σηματοδοτεί το τέλος του καλοκαιριού, την αρχή της νέας χρονιάς, την ελπίδα ότι «όλοι μαζί μπορούμε να τα καταφέρουμε».

Ένα έθιμο που αξίζει να διασωθεί, γιατί μέσα του κρύβεται η ψυχή ενός τόπου και η υπόσχεση ότι οι μνήμες δεν θα χαθούν, όσο υπάρχουν άνθρωποι να τις κρατούν ζωντανές.

 Παράδοση – Μνήμη – Συνέχεια: τρεις λέξεις που συνοψίζουν τον τσουβαρμέ, ένα έθιμο που δίνει γεύση και ψυχή στον τόπο μας.