Το καλοκαίρι είναι, για μένα, η εποχή που η συνήθεια να διαβάζω δύο βιβλία ταυτόχρονα γίνεται σχεδόν κανόνας. Φέτος, παράλληλα με ένα ξενόγλωσσο και απαιτητικό ανάγνωσμα που είχα βάλει στοίχημα με τον εαυτό μου να ολοκληρώσω, έπιασα στα χέρια μου το Darktown του Thomas Mullen (εκδόσεις Πόλις, μετάφραση Χίλντας Παπαδημητρίου). Και το τελείωσα σχεδόν χωρίς διακοπή.

Το Darktown είναι ένα νουάρ μυθιστόρημα που διαβάζεται με την ένταση ενός αστυνομικού θρίλερ, αλλά στην πραγματικότητα είναι κάτι πολύ βαθύτερο. Ο Mullen μάς μεταφέρει στην Άτλαντα της Georgia στα τέλη της δεκαετίας του ’40, όταν ο αμερικανικός Νότος εξακολουθούσε να ζει κάτω από το καθεστώς των φυλετικών διακρίσεων, παρότι η δουλεία είχε τυπικά καταργηθεί από το 1865.

Το 1948, η πόλη προσλαμβάνει τους πρώτους οκτώ μαύρους αστυνομικούς. Οι εξουσίες τους όμως είναι περιορισμένες: δεν μπορούν να συλλάβουν λευκούς, δεν περιπολούν στις λευκές συνοικίες, βρίσκονται διαρκώς υπό αμφισβήτηση και υφίστανται καθημερινό bullying από τους λευκούς συναδέλφους τους.

Δύο από αυτούς τολμούν να ερευνήσουν τη δολοφονία μιας νεαρής μαύρης γυναίκας από πρώην λευκό αστυνομικό. Στην πορεία συγκρούονται με τον υπόκοσμο της πόλης —λαθρέμπορους, μαστρωπούς, εκβιαστές— αλλά και με ένα καλοστημένο κύκλωμα διαφθοράς μέσα στην ίδια την αστυνομία. Όσο προχωρά η έρευνά τους, τόσο μεγαλώνει ο κίνδυνος για τους ίδιους.

Η Άτλαντα του Mullen είναι ένα πνιγηρό σκηνικό βίας, φτώχειας και καταπίεσης, με κλίμα που θυμίζει Tennessee Williams. Οι μαύροι πολίτες ζουν εγκλωβισμένοι σε κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες, ενώ η αίσθηση ματαίωσης είναι πανταχού παρούσα: ούτε η αστυνομία ούτε η Δικαιοσύνη στέκονται στο πλευρό τους.

Το μυθιστόρημα φωτίζει με οξύτητα το γεγονός ότι οι ΗΠΑ πριν από τα Civil Rights Acts (1964, 1965, 1968) δεν ήταν ούτε καν «τυπικά» δημοκρατία. Και ακόμη κι όταν αυτοί οι νόμοι ψηφίστηκαν, η ουσία δεν άλλαξε. Η αστυνομική βία κατά των μαύρων, η υπεραντιπροσώπευσή τους στις φυλακές και η κρατική μεροληψία —που φάνηκε απροκάλυπτα ήδη από την πρώτη θητεία του Donald Trump— δείχνουν ότι ο ρατσισμός παραμένει βαθιά ριζωμένος στην αμερικανική κοινωνία.

Με σφιχτή γραφή, ένταση και ατμόσφαιρα που σε πνίγει, το Darktown δεν είναι απλώς μια ιστορία. Είναι μια καταγραφή μιας εποχής που εξακολουθεί να στοιχειώνει το παρόν.