ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Η άγνωστη αρχαία Γάζωρος
Είναι πεδινός οικισμός (υψόμ. 95 μ.) της Περιφερειακής Ενότητας Σερρών που υπάγεται διοικητικά στο δήμο Νέας Ζίχνης και βρίσκεται 23 χλμ. νοτιοανατολικά της πόλης των Σερρών.
Είναι πεδινός οικισμός (υψόμ. 95 μ.) της Περιφερειακής Ενότητας Σερρών που υπάγεται διοικητικά στο δήμο Νέας Ζίχνης και βρίσκεται 23 χλμ. νοτιοανατολικά της πόλης των Σερρών.
Πήρε τη σημερινή ονομασία του το 1928 από την κοντινή ομώνυμη αρχαία πόλη.
Το σημερινό τοπωνύμιο υιοθετήθηκε το 1926 και προέρχεται από την αρχαία Γάζωρο, πόλη που εικάζεται ότι ιδρύθηκε γύρω στο 700 π.Χ. από τους Ηδωνούς και ήκμασε ως ανεξάρτητη πόλη-κράτος το 500-475 π.Χ.
Σε όλες τις ενεπίγραφες πλάκες από της ιδρύσεώς της μέχρι σήμερα, πλην της Τουρκοκρατίας, αναφέρεται η πόλη με το όνομα Γάζωρος με μερικές μόνο παραλλαγές.
Η ταύτιση θεωρείται σίγουρη και βασίζεται σε δύο επιγραφές που βρέθηκαν στον λόφο.
Ο μεν Πτολεμαίος μνημονεύει την πόλη κατά την απαρίθμηση των οδομαντικών και ηδωνικών πόλεων (η Οδομαντική και η Ηδωνική ήταν επαρχίες της Θράκης –η Οδομαντική με πρωτεύουσα τις Σέρρες) ενώ ο Στέφανος Βυζάντιος την αναφέρει ως πόλη της Μακεδονίας χωρίς καμία περαιτέρω τοπογραφική πληροφορία.
Ο Πτολεμαίος την αναφέρει ως «Γάσωρος». Ο Στέφανος Βυζάντιος γράφει: «ΓΑΖΩΡΟΣ, πόλις Μακεδονίας. το εθνικὸν γαζώριος· η δε Άρτεμις αυτόθι γαζωρία τιμάται».
Από εδώ αντλούμε την πληροφορία
ότι η αρχαία πόλη Γάζωρος ήταν περίφημη στην αρχαιότητα για τη λατρεία της Άρτεμης της επονομαζόμενης «Γαζωρίας».
Οι επιγραφές
Από τις αρχαίες πηγές μόνο ο γεωγράφος Κλαύδιος Πτολεμαίος αναφέρει την πόλη (και αργότερα ο Στέφανος Βυζάντιος). Ωστόσο, το όνομά της, όπως και το εθνικό «Γαζώριοι», μαρτυρούνται σε επιγραφές των ελληνιστικών και αυτοκρατορικών χρόνων που βρέθηκαν πριν από μερικές δεκαετίες.
Πιθανώς η αρχαία πόλη ήταν κτισμένη περίπου μισό χιλιόμετρο βορειοανατολικά από τη σημερινή τοποθεσία του χωριού, στο λόφο του Αγίου Αθανασίου ανάμεσα σε δύο βαθιά ρέματα.
Σήμερα,τα λίγα υπολείμματα τείχους παραπέμπουν σε Βυζαντινή περίοδο, παρά σε Ρωμαϊκή ή Ελληνιστική. Ο μόνος που κάνει αναφορά για θεμέλια φρουρίου βυζαντινής εποχής στη Γάζωρο είναι ο Παπακυριακού (2013).
Η ονομασία Πορνα
Με βάση αυτό το σενάριο υποθέτουμε ότι η πόλη μετά τη Ρωμαϊκή περίοδο περιορίστηκε στο πλάτωμα της ακρόπολης του λόφου και συνέχισε να κατοικείται και την
Υστεροβυζαντινή Περίοδο, στο χρονικό διάστημα 1338-1353 έχουμε αναφορές για το χωριό Πορηνά ή Πορινά ευρισκόμενο στην περιοχή του σημερινού χωριού του Γαζώρου (πρώην ονομασία: Πόρνα). Από αυτό το όνομα (Πορηνά) το σημερινό χωριό του Γαζώρου έλαβε την περίοδο της Τουρκοκρατίας την κακόηχη ονομασία Πόρνα που αποτελεί παραφθορά της λέξης Πορηνά. Η ονομασία Πορηνά πιθανόν προέρχεται από την λέξη πόρος και σημαίνει πέρασμα. Το έτος 1926 το χωριό Πόρνα μετονομάστηκε –ορθά– σε Γάζωρο.
Η απελευθέρωση
Ο Γάζωρος απελευθερώθηκε από τους Τούρκους το 1913 και υπέστη μεγάλες καταστροφές από τους Βουλγάρους κατά τους Μακεδονικούς αγώνες του 1916-18. Τέλος, με την ανταλλαγή πληθυσμών που ακολούθησε την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης (1923), περίπου διακόσιες τουρκικές οικογένειες έφυγαν από το χωριό με αντίστοιχη έλευση Ελλήνων της Μικράς Ασίας.
Το σημερινό τοπωνύμιο υιοθετήθηκε το 1926 και προέρχεται από την αρχαία Γάζωρο, πόλη που εικάζεται ότι ιδρύθηκε γύρω στο 700 π.Χ. από τους Ηδωνούς και ήκμασε ως ανεξάρτητη πόλη-κράτος το 500-475 π.Χ.
Σε όλες τις ενεπίγραφες πλάκες από της ιδρύσεώς της μέχρι σήμερα, πλην της Τουρκοκρατίας, αναφέρεται η πόλη με το όνομα Γάζωρος με μερικές μόνο παραλλαγές.
Η ταύτιση θεωρείται σίγουρη και βασίζεται σε δύο επιγραφές που βρέθηκαν στον λόφο.
Ο μεν Πτολεμαίος μνημονεύει την πόλη κατά την απαρίθμηση των οδομαντικών και ηδωνικών πόλεων (η Οδομαντική και η Ηδωνική ήταν επαρχίες της Θράκης –η Οδομαντική με πρωτεύουσα τις Σέρρες) ενώ ο Στέφανος Βυζάντιος την αναφέρει ως πόλη της Μακεδονίας χωρίς καμία περαιτέρω τοπογραφική πληροφορία.
Ο Πτολεμαίος την αναφέρει ως «Γάσωρος». Ο Στέφανος Βυζάντιος γράφει: «ΓΑΖΩΡΟΣ, πόλις Μακεδονίας. το εθνικὸν γαζώριος· η δε Άρτεμις αυτόθι γαζωρία τιμάται».
Από εδώ αντλούμε την πληροφορία
ότι η αρχαία πόλη Γάζωρος ήταν περίφημη στην αρχαιότητα για τη λατρεία της Άρτεμης της επονομαζόμενης «Γαζωρίας».
Οι επιγραφές
Από τις αρχαίες πηγές μόνο ο γεωγράφος Κλαύδιος Πτολεμαίος αναφέρει την πόλη (και αργότερα ο Στέφανος Βυζάντιος). Ωστόσο, το όνομά της, όπως και το εθνικό «Γαζώριοι», μαρτυρούνται σε επιγραφές των ελληνιστικών και αυτοκρατορικών χρόνων που βρέθηκαν πριν από μερικές δεκαετίες.
Πιθανώς η αρχαία πόλη ήταν κτισμένη περίπου μισό χιλιόμετρο βορειοανατολικά από τη σημερινή τοποθεσία του χωριού, στο λόφο του Αγίου Αθανασίου ανάμεσα σε δύο βαθιά ρέματα.
Σήμερα,τα λίγα υπολείμματα τείχους παραπέμπουν σε Βυζαντινή περίοδο, παρά σε Ρωμαϊκή ή Ελληνιστική. Ο μόνος που κάνει αναφορά για θεμέλια φρουρίου βυζαντινής εποχής στη Γάζωρο είναι ο Παπακυριακού (2013).
Η ονομασία Πορνα
Με βάση αυτό το σενάριο υποθέτουμε ότι η πόλη μετά τη Ρωμαϊκή περίοδο περιορίστηκε στο πλάτωμα της ακρόπολης του λόφου και συνέχισε να κατοικείται και την
Υστεροβυζαντινή Περίοδο, στο χρονικό διάστημα 1338-1353 έχουμε αναφορές για το χωριό Πορηνά ή Πορινά ευρισκόμενο στην περιοχή του σημερινού χωριού του Γαζώρου (πρώην ονομασία: Πόρνα). Από αυτό το όνομα (Πορηνά) το σημερινό χωριό του Γαζώρου έλαβε την περίοδο της Τουρκοκρατίας την κακόηχη ονομασία Πόρνα που αποτελεί παραφθορά της λέξης Πορηνά. Η ονομασία Πορηνά πιθανόν προέρχεται από την λέξη πόρος και σημαίνει πέρασμα. Το έτος 1926 το χωριό Πόρνα μετονομάστηκε –ορθά– σε Γάζωρο.
Η απελευθέρωση
Ο Γάζωρος απελευθερώθηκε από τους Τούρκους το 1913 και υπέστη μεγάλες καταστροφές από τους Βουλγάρους κατά τους Μακεδονικούς αγώνες του 1916-18. Τέλος, με την ανταλλαγή πληθυσμών που ακολούθησε την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης (1923), περίπου διακόσιες τουρκικές οικογένειες έφυγαν από το χωριό με αντίστοιχη έλευση Ελλήνων της Μικράς Ασίας.
#SerresParatiritis
