Το πείραμα της τετραήμερης  ή, ακριβέστερα, μειωμένης εβδομάδας εργασίας στην Ισλανδία ξεκίνησε το 2015 ως ένα περιορισμένο πιλοτικό πρόγραμμα που αφορούσε περίπου 2.500 εργαζόμενους του δημόσιου τομέα. Έξι χρόνια αργότερα, η εφαρμογή του έχει λάβει καθολικό χαρακτήρα, επηρεάζοντας σχεδόν το 90% του εργατικού δυναμικού της χώρας και αποτελώντας πλέον ένα σταθερό εργασιακό μοντέλο.

Η μεταρρύθμιση εδραίωσε τη μείωση των ωρών εργασίας από τις 40 στις 36 εβδομαδιαίως, χωρίς καμία μείωση μισθού. Το σημαντικότερο; Η παραγωγικότητα των εργαζομένων όχι μόνο δεν επιδεινώθηκε, αλλά σύμφωνα με τις αξιολογήσεις σε σειρά υπηρεσιών του δημοσίου και κοινωνικών δομών, εμφανίσθηκε ακόμη και αυξημένη. Οι υπηρεσίες λειτούργησαν αποτελεσματικότερα, οι εργαζόμενοι δήλωσαν πιο συγκεντρωμένοι, ενώ η διαχείριση του χρόνου μέσα στα ωράρια βελτιώθηκε αισθητά.

Η εκπαιδευτικός και ακτιβίστρια María Hjálmtýsdóttir χαρακτήρισε το πρόγραμμα «καθολική επιτυχία», σημειώνοντας ότι η 36ωρη εβδομάδα επέφερε λιγότερο άγχος, μεγαλύτερη εργασιακή ικανοποίηση και χρόνο για προσωπική ζωή. Η ίδια τονίζει πως πρόκειται για μεταρρύθμιση που δεν εφαρμόστηκε για «επικοινωνιακούς λόγους», αλλά με σοβαρή μελέτη και συλλογική διαπραγμάτευση.

Σε αντίθεση με χώρες όπου οι 40 ώρες συμπιέστηκαν σε τέσσερις ημέρες – πρακτική που συχνά οδηγεί σε εξουθένωση – η Ισλανδία κράτησε το ημερήσιο ωράριο σταθερό. Έτσι προέκυψε πραγματική μείωση εργασιακού χρόνου, με άμεσα οφέλη στην ψυχική υγεία, στην οικογενειακή ζωή, στη φροντίδα των παιδιών και στη συμμετοχή των εργαζομένων στον κοινωνικό τους περίγυρο.

Το μοντέλο αυτό δεν προέκυψε τυχαία. Η Ισλανδία έχει υψηλό επίπεδο συλλογικών συμβάσεων και ισχυρά συνδικάτα, γεγονός που επέτρεψε την εφαρμογή της μεταρρύθμισης χωρίς συγκρούσεις. Παράλληλα, η έμφαση στην ισορροπία επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής αποτελεί διαχρονική πολιτική κατεύθυνση της χώρας.

Με την Ευρώπη να συζητά πλέον ενεργά την καθιέρωση της τετραήμερης εργασίας, η Ισλανδία προσφέρει ένα μοντέλο που αποδεικνύει πως λιγότερες ώρες εργασίας δεν συνεπάγονται λιγότερη παραγωγή, αλλά συχνά το ακριβώς αντίθετο. Πρόκειται για μια αλλαγή που έδειξε ότι το σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον μπορεί να γίνει πιο ανθρώπινο, πιο αποδοτικό και τελικά δικαιότερο — και ίσως δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η γενιά Z είχε, στην προκειμένη περίπτωση, προβλέψει σωστά το μέλλον.