ΤΟΠΙΚΑ
Κατακονόζι Σερρών: Η συνοικία της μνήμης και της προσφυγιάς
Η ιστορική γειτονιά που έζησε πολέμους, προσφυγιά και ελπίδα – και η γέφυρα του Τσέλιου που ένωσε τη ζωή με την πόλη
Η ιστορική γειτονιά που έζησε πολέμους, προσφυγιά και ελπίδα – και η γέφυρα του Τσέλιου που ένωσε τη ζωή με την πόλη
Στην ανατολική πλευρά των Σερρών, σιωπηλό και ταπεινό, απλώνεται το Κατακονόζι – μια συνοικία που δύσκολα θα τραβήξει
το βλέμμα ενός περαστικού, αλλά κρύβει μέσα της ιστορία, μνήμη και βαθιά κοινωνική ταυτότητα. Εκεί όπου σήμερα κυριαρχούν
χαμηλά σπίτια και ήσυχοι δρόμοι, κάποτε χτυπούσε μια διαφορετική καρδιά: αυτή της προσφυγιάς, της εργατιάς και της
επιβίωσης.
Από τη Μικρασία στις Σέρρες: Μια νέα αρχή στο Κατακονόζι
Η συνοικία πήρε μορφή κυρίως μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, όταν εκατοντάδες οικογένειες προσφύγων από τον
Πόντο, τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη εγκαταστάθηκαν εκεί. Οι αρχές παραχώρησαν εκτάσεις εκτός του αστικού κέντρου
για τη στέγασή τους, και έτσι γεννήθηκε το Κατακονόζι – μια προσφυγική συνοικία με βαριά μνήμη και έντονη ζωή.
Η περιοχή χαρακτηρίστηκε από την αλληλεγγύη και την επιμονή των κατοίκων της. Τα σπίτια ήταν λιτά, πολλές φορές πρόχειρα,
αλλά ζωντανά από φωνές παιδιών, καζάνια, γλέντια και ιστορίες. Ήταν μια γειτονιά με πολιτιστική ποικιλομορφία, όπου ενώθηκαν
ντοπιολαλιές, παραδόσεις, γεύσεις και ήθη από τόπους που είχαν χαθεί για πάντα.
Το Κατακονόζι έγινε συνώνυμο του μόχθου. Οι κάτοικοί του εργάζονταν στα χωράφια, στη λαϊκή αγορά, στη βιοτεχνία, αλλά και
σε κάθε γωνιά της πόλης, κουβαλώντας μαζί τους την κουλτούρα της επιβίωσης με αξιοπρέπεια.
Η Γέφυρα του Τσέλιου: Πύλη και σύνδεση
Η Γέφυρα του Τσέλιου, στη νότια είσοδο του Κατακονόζι, πάνω στον χείμαρρο Αηδονορέματος, αποτέλεσε για δεκαετίες τη μοναδική
διέξοδο από τις Σέρρες προς τα νότια και ανατολικά. Ήταν μια πέτρινη, λιτή κατασκευή, αλλά καθοριστική.
Η γέφυρα πήρε το όνομά της από τον Τσέλιο, κάτοικο της περιοχής, γνωστό για την εθελοντική του συνεισφορά στη συντήρηση του
γεφυριού και των γύρω δρόμων. Εκεί περνούσαν όλα: άνθρωποι, εμπορεύματα, στρατεύματα, ιστορίες. Ήταν το καθημερινό μονοπάτι
των προσφύγων που πήγαιναν στην αγορά ή αναζητούσαν εργασία.
Παλαιότερα, όποιος ερχόταν από τη Λευκώνα, τη Νιγρίτα ή ακόμα και πιο μακριά, έμπαινε στις Σέρρες από εκεί – περνώντας πρώτα
μέσα από το Κατακονόζι. Έτσι, η συνοικία δεν ήταν απομονωμένη, αλλά πύλη και σταυροδρόμι.
Η γέφυρα, αν και σήμερα έχει χάσει την κυκλοφοριακή της σημασία, στέκει ακόμη ως μνημείο σιωπηλής μνήμης.
Κατακονόζι σήμερα: Σιωπηλό, αλλά όχι ξεχασμένο
Οι δεκαετίες πέρασαν. Το Κατακονόζι ενσωματώθηκε σταδιακά στο πολεοδομικό σχέδιο της πόλης. Πολλοί από τους παλιούς κατοίκους
έχουν φύγει. Κάποια σπίτια ερήμωσαν, άλλα ανακαινίστηκαν. Η ένταση της ζωής έχει υποχωρήσει – αλλά το παρελθόν υπάρχει παντού:
σε μια ξεχασμένη αυλή, σε μια πλάκα με ημερομηνία του ’30, σε μια γιαγιά που θυμάται "πώς ήταν τότε".
Η περιοχή παραμένει σε μεγάλο βαθμό παραγνωρισμένη από την τοπική ιστοριογραφία. Δεν έχει αναδειχθεί με το βάθος που της αξίζει.
Και όμως, η προσφυγική της ταυτότητα, ο λαϊκός της πολιτισμός, η συμβολική της γέφυρα την καθιστούν μοναδική.
Μια γειτονιά που πρέπει να ξανακουστεί
Το Κατακονόζι δεν είναι απλώς μία παλιά συνοικία των Σερρών. Είναι ένας ζωντανός ιστορικός ιστός που συνέβαλε στην κοινωνική
και πολιτιστική διαμόρφωση της πόλης. Είναι κομμάτι των Σερρών όσο και το κέντρο, οι πλατείες και τα αρχοντικά.
Φέτος, έγινε μια αξιόλογη προσπάθεια ανάδειξης αυτής της περιοχής στο πλαίσιο των "Ελευθερίων 2025", έπειτα από πρωτοβουλία
του Δήμου Σερρών. Η μουσική εκδήλωση και η παρουσία πολιτιστικών φορέων στον χώρο του Κατακονόζι ήταν μια συμβολική αλλά
ουσιαστική υπενθύμιση του πόση ιστορία κουβαλά αυτή η γειτονιά.
Ευχόμαστε τέτοιες δράσεις να συνεχιστούν και να ενισχυθούν, γιατί η περιοχή αξίζει να αναδειχθεί – όχι μόνο για το παρελθόν της,
αλλά και για τις δυνατότητες που έχει να ξαναγίνει σημείο αναφοράς για τις Σέρρες.
*Γιατί το παρελθόν είναι οι ρίζες. Και το Κατακονόζι είναι γεμάτο από τέτοιες ρίζες που περιμένουν να τις ακούσουμε και να τις
ζήσουμε ξανά!*
Α.Σπ.
Φωτορεπορταζ: Facebook: Katakonozi serres
το βλέμμα ενός περαστικού, αλλά κρύβει μέσα της ιστορία, μνήμη και βαθιά κοινωνική ταυτότητα. Εκεί όπου σήμερα κυριαρχούν
χαμηλά σπίτια και ήσυχοι δρόμοι, κάποτε χτυπούσε μια διαφορετική καρδιά: αυτή της προσφυγιάς, της εργατιάς και της
επιβίωσης.
Από τη Μικρασία στις Σέρρες: Μια νέα αρχή στο Κατακονόζι
Η συνοικία πήρε μορφή κυρίως μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, όταν εκατοντάδες οικογένειες προσφύγων από τον
Πόντο, τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη εγκαταστάθηκαν εκεί. Οι αρχές παραχώρησαν εκτάσεις εκτός του αστικού κέντρου
για τη στέγασή τους, και έτσι γεννήθηκε το Κατακονόζι – μια προσφυγική συνοικία με βαριά μνήμη και έντονη ζωή.
Η περιοχή χαρακτηρίστηκε από την αλληλεγγύη και την επιμονή των κατοίκων της. Τα σπίτια ήταν λιτά, πολλές φορές πρόχειρα,
αλλά ζωντανά από φωνές παιδιών, καζάνια, γλέντια και ιστορίες. Ήταν μια γειτονιά με πολιτιστική ποικιλομορφία, όπου ενώθηκαν
ντοπιολαλιές, παραδόσεις, γεύσεις και ήθη από τόπους που είχαν χαθεί για πάντα.
Το Κατακονόζι έγινε συνώνυμο του μόχθου. Οι κάτοικοί του εργάζονταν στα χωράφια, στη λαϊκή αγορά, στη βιοτεχνία, αλλά και
σε κάθε γωνιά της πόλης, κουβαλώντας μαζί τους την κουλτούρα της επιβίωσης με αξιοπρέπεια.
Η Γέφυρα του Τσέλιου: Πύλη και σύνδεση
Η Γέφυρα του Τσέλιου, στη νότια είσοδο του Κατακονόζι, πάνω στον χείμαρρο Αηδονορέματος, αποτέλεσε για δεκαετίες τη μοναδική
διέξοδο από τις Σέρρες προς τα νότια και ανατολικά. Ήταν μια πέτρινη, λιτή κατασκευή, αλλά καθοριστική.
Η γέφυρα πήρε το όνομά της από τον Τσέλιο, κάτοικο της περιοχής, γνωστό για την εθελοντική του συνεισφορά στη συντήρηση του
γεφυριού και των γύρω δρόμων. Εκεί περνούσαν όλα: άνθρωποι, εμπορεύματα, στρατεύματα, ιστορίες. Ήταν το καθημερινό μονοπάτι
των προσφύγων που πήγαιναν στην αγορά ή αναζητούσαν εργασία.
Παλαιότερα, όποιος ερχόταν από τη Λευκώνα, τη Νιγρίτα ή ακόμα και πιο μακριά, έμπαινε στις Σέρρες από εκεί – περνώντας πρώτα
μέσα από το Κατακονόζι. Έτσι, η συνοικία δεν ήταν απομονωμένη, αλλά πύλη και σταυροδρόμι.
Η γέφυρα, αν και σήμερα έχει χάσει την κυκλοφοριακή της σημασία, στέκει ακόμη ως μνημείο σιωπηλής μνήμης.
Κατακονόζι σήμερα: Σιωπηλό, αλλά όχι ξεχασμένο
Οι δεκαετίες πέρασαν. Το Κατακονόζι ενσωματώθηκε σταδιακά στο πολεοδομικό σχέδιο της πόλης. Πολλοί από τους παλιούς κατοίκους
έχουν φύγει. Κάποια σπίτια ερήμωσαν, άλλα ανακαινίστηκαν. Η ένταση της ζωής έχει υποχωρήσει – αλλά το παρελθόν υπάρχει παντού:
σε μια ξεχασμένη αυλή, σε μια πλάκα με ημερομηνία του ’30, σε μια γιαγιά που θυμάται "πώς ήταν τότε".
Η περιοχή παραμένει σε μεγάλο βαθμό παραγνωρισμένη από την τοπική ιστοριογραφία. Δεν έχει αναδειχθεί με το βάθος που της αξίζει.
Και όμως, η προσφυγική της ταυτότητα, ο λαϊκός της πολιτισμός, η συμβολική της γέφυρα την καθιστούν μοναδική.
Μια γειτονιά που πρέπει να ξανακουστεί
Το Κατακονόζι δεν είναι απλώς μία παλιά συνοικία των Σερρών. Είναι ένας ζωντανός ιστορικός ιστός που συνέβαλε στην κοινωνική
και πολιτιστική διαμόρφωση της πόλης. Είναι κομμάτι των Σερρών όσο και το κέντρο, οι πλατείες και τα αρχοντικά.
Φέτος, έγινε μια αξιόλογη προσπάθεια ανάδειξης αυτής της περιοχής στο πλαίσιο των "Ελευθερίων 2025", έπειτα από πρωτοβουλία
του Δήμου Σερρών. Η μουσική εκδήλωση και η παρουσία πολιτιστικών φορέων στον χώρο του Κατακονόζι ήταν μια συμβολική αλλά
ουσιαστική υπενθύμιση του πόση ιστορία κουβαλά αυτή η γειτονιά.
Ευχόμαστε τέτοιες δράσεις να συνεχιστούν και να ενισχυθούν, γιατί η περιοχή αξίζει να αναδειχθεί – όχι μόνο για το παρελθόν της,
αλλά και για τις δυνατότητες που έχει να ξαναγίνει σημείο αναφοράς για τις Σέρρες.
*Γιατί το παρελθόν είναι οι ρίζες. Και το Κατακονόζι είναι γεμάτο από τέτοιες ρίζες που περιμένουν να τις ακούσουμε και να τις
ζήσουμε ξανά!*
Α.Σπ.
Φωτορεπορταζ: Facebook: Katakonozi serres
#SerresParatiritis
