Ο Μανώλης Αναγνωστάκης δεν έγραφε για να παρηγορήσει. Έγραφε για να ξυπνήσει. Στους στίχους του η απώλεια δεν είναι αφηρημένη: είναι οι φίλοι που χάθηκαν, το παιδί που κλαίει χωρίς καμιά ανταπόκριση, οι σημαίες που καταντούν κουρέλια. Κι ύστερα το ερώτημα, σκληρό σαν μαχαίρι: «μα ποιος με πόνο θα μιλήσει για όλα αυτά;»

Στην Ελλάδα του 2025, το ερώτημα δεν είναι ποιητικό. Είναι βαθιά πολιτικό και ηθικό. Γιατί οι αξίες που θα μπορούσαν να κρατήσουν όρθια μια κοινωνία ,η αλήθεια, η δικαιοσύνη, η αλληλεγγύη, η ευθύνη— χάθηκαν μέσα σε σκάνδαλα, σε ψέματα και σε μια συστηματική προσπάθεια να συνηθίσουμε το αδιανόητο.

• Τα Τέμπη δεν ήταν μοιραίο δυστύχημα· ήταν η ταφόπλακα της αξίας της ζωής απέναντι στο κέρδος και την αδιαφορία.

• Η καθημερινή φτώχεια και τα αδιέξοδα διέλυσαν την αξία της ελπίδας: νέοι που φεύγουν, οικογένειες που λυγίζουν, αγρότες και κτηνοτρόφοι που εγκαταλείπονται.

• Η Γάζα μάτωσε και συνεχίζει να ματώνει, κι εκεί το «κλάμα παιδιού χωρίς απάντηση» είναι κυριολεξία. Κι όμως, η αξία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας σβήνει μπροστά στα συμφέροντα και τη σιωπή των ισχυρών.

Αυτό είναι το πιο οδυνηρό: όχι μόνο ότι χάνονται ζωές, αλλά ότι χάνονται μαζί και οι αξίες που κάποτε θεωρούσαμε αυτονόητες. Η αλήθεια θυσιάζεται στη σκοπιμότητα, η δικαιοσύνη στην ατιμωρησία, η μνήμη στη λήθη.

Κι όμως, όσο υπάρχουν φωνές που μιλούν «με πόνο», υπάρχει ακόμη ελπίδα. Γιατί ο πόνος, όταν γίνεται λόγος, μετατρέπεται σε μνήμη, σε αντίσταση, σε χρέος. Και αυτό είναι το χρέος μας σήμερα: να μιλήσουμε, να σταθούμε όρθιοι, να ξαναβρούμε τις χαμένες αξίες που μας κρατούν ανθρώπους.

Αλλιώς, όπως προειδοποιούσε ο Αναγνωστάκης, οι εφιάλτες δεν θα μείνουν στην ποίηση. Θα γίνουν η καθημερινότητα του ξημερώματός μας.