Η νέα “κανονικότητα” στα τρόφιμα και στα είδη πρώτης ανάγκης

Στα ράφια των μεγάλων αλυσίδων εντοπίζονται πλέον δεκάδες προϊόντα που:

• από 500 γρ. έγιναν 450 γρ.,

• από 12 τεμάχια έγιναν 10,

• από 1 λίτρο έγιναν 900 ml,

ενώ οι τιμές τους παρέμειναν ίδιες ή αυξήθηκαν κατά 5%–20%.

Η αλλαγή γίνεται συνήθως με «νέα συσκευασία», «βελτιωμένη φόρμουλα» ή «πιο φιλικό σχεδιασμό», όμως η ουσία είναι απλή: ο καταναλωτής πληρώνει περισσότερο για λιγότερο προϊόν.

Ποιοι λόγοι επικαλείται η αγορά

Οι εταιρείες προβάλλουν ως αιτιολογία:

• αυξημένες τιμές πρώτων υλών,

• υψηλό ενεργειακό κόστος,

• δαπανηρά μεταφορικά και logistics.

Όμως η πραγματικότητα είναι πως η shrinkflation λειτουργεί ως μια σιωπηλή ανατίμηση που μεταφέρει τον λογαριασμό αποκλειστικά στον καταναλωτή.
Στην Ελλάδα, μάλιστα, όπου οι έλεγχοι στα καρτέλ της αγοράς είναι περιορισμένοι, η πρακτική εξελίσσεται σε «παράδεισο» για όσους επιδιώκουν υψηλότερα κέρδη χωρίς κοινωνικό έλεγχο.

 Πώς επηρεάζονται τα νοικοκυριά

Η επίπτωση είναι διπλή και βαριά:

1. Το καλάθι γίνεται πιο ακριβό, ακόμη κι αν οι αναγραφόμενες τιμές φαίνονται σταθερές.

2. Οι μισθοί μένουν στάσιμοι, με τη μεσαία τάξη και τους χαμηλοσυνταξιούχους να μην μπορούν να ανταποκριθούν σε βασικές ανάγκες.

Δεν είναι τυχαίο ότι ολοένα και περισσότεροι πολίτες δηλώνουν πως «με τα ίδια χρήματα αγοράζουν τα μισά από ό,τι πριν τρία χρόνια».

 Το κενό στην προστασία του καταναλωτή

Η πολιτεία οφείλει να παρακολουθεί στενά τις τιμολογιακές πρακτικές, όμως στην πράξη:

• δεν υπάρχει υποχρεωτική σήμανση ότι μειώθηκε το περιεχόμενο,

• οι έλεγχοι στην αγορά παραμένουν αποσπασματικοί,

• οι αλυσίδες μετακυλίουν κάθε αύξηση χωρίς έλεγχο,

• τα πρόστιμα δεν λειτουργούν αποτρεπτικά.

Η απουσία θεσμικού «φρένου» αφήνει πεδίο σε κερδοσκοπικές πρακτικές που πλήττουν ευθέως τα νοικοκυριά.

 Τι χρειάζεται άμεσα

1. Διαφάνεια: σήμανση υποχρεωτική σε κάθε συσκευασία που μειώνει περιεχόμενο.

2. Συγκριτικός έλεγχος τιμών σε βάθος χρόνου από κρατικούς μηχανισμούς.

3. Αυστηρά πρόστιμα για όσους εφαρμόζουν κρυφές ανατιμήσεις.

4. Στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών με στοχευμένες πολιτικές και όχι με προσωρινά επιδόματα.

Η οικονομική πραγματικότητα απαιτεί μέτρα ουσίας, όχι επικοινωνιακά πυροτεχνήματα.

Η shrinkflation δεν είναι μια «λεπτομέρεια». Είναι μια βαθιά κοινωνική αδικία.
Όταν το περιεχόμενο μειώνεται και η τιμή αυξάνεται, χωρίς ενημέρωση, τότε η αγορά δεν λειτουργεί υπέρ του πολίτη, λειτουργεί υπέρ των λίγων.

Οι πολίτες έχουν δικαίωμα σε διαφάνεια, αξιοπρέπεια και δίκαιη πρόσβαση στα βασικά αγαθά.
Και ο ρόλος της δημοσιογραφίας είναι να φωτίζει αυτό που κάποιοι επιλέγουν να κρατούν στο σκοτάδι.

ρεπορτάζ για τον «Καθημερινό Παρατηρητή»