Υπάρχουν στιγμές που η πολιτική επικαιρότητα προσφέρεται για ειρωνεία, για χαμόγελο, ακόμη και για γέλιο. Υπάρχουν όμως και στιγμές που το γέλιο «κολλάει» στον λαιμό. Όχι γιατί λείπει το χιούμορ, αλλά γιατί αυτό που εκτυλίσσεται μπροστά μας δεν είναι απλώς γελοίο· είναι βαθιά προσβλητικό για την ιστορία και το νόημα ενός ολόκληρου πολιτικού χώρου.

Τις τελευταίες ημέρες παρακολουθούμε ένα διαδικτυακό πανηγύρι χλευασμού με αφορμή δηλώσεις και υπαινιγμούς του Στέφανου Κασσελάκη για το ίδιο του το κόμμα και για το ενδεχόμενο διάλυσής του. Η σάτιρα αφθονεί. Τα memes επίσης. Και πράγματι, αν το δει κανείς αποκομμένα, ίσως να δικαιολογείται. Όμως εδώ δεν πρόκειται για ένα ακόμη επεισόδιο πολιτικής γραφικότητας.

Αυτό που συντελείται είναι η πλήρης αποσύνθεση και απαξίωση ενός χώρου που ιστορικά αναφερόταν στην Αριστερά. Και αυτό δεν επιτρέπει ελαφρότητα.

Δεν εμφανίστηκε τυχαία αυτό το φαινόμενο. Κανείς δεν «έπεσε από τον ουρανό» για να ηγηθεί ενός κόμματος με ιστορία, αγώνες και ιδεολογικό φορτίο. Χρειάστηκε προετοιμασία. Χρειάστηκε αποσάθρωση της συλλογικής μνήμης. Χρειάστηκε να προηγηθεί η υποχώρηση της ιδεολογίας, η μετατροπή της πολιτικής σε επικοινωνιακό προϊόν, η αποδοχή της προσωποκεντρικής λογικής ως «σύγχρονου μοντέλου».

Όταν η πολιτική ταυτότητα αντικαθίσταται από το lifestyle, όταν το πρόγραμμα υποχωρεί μπροστά στο προφίλ και όταν η συμμετοχή εξαντλείται σε ένα συμβολικό αντίτιμο, τότε το αποτέλεσμα δεν μπορεί παρά να είναι αυτό που ζούμε σήμερα.

Οι εικόνες μιλούν από μόνες τους. Η εξουσία προσωποποιείται. Η συλλογικότητα εξαφανίζεται. Βουλευτές στοιχίζονται γύρω από τον αρχηγό, όχι γύρω από ιδέες. Δηλώσεις που κάποτε θα προκαλούσαν πολιτικό σοκ, πλέον αντιμετωπίζονται ως «φυσιολογικές». Και όσοι εξακολουθούν να μιλούν τη γλώσσα της Αριστεράς, νιώθουν ξένοι στον ίδιο τους τον χώρο.

Δεν υπάρχει λοιπόν χώρος για γέλιο. Υπάρχει μόνο ευθύνη. Ευθύνη συλλογική και πολιτική. Ακόμη και για όσους αποχώρησαν έγκαιρα, όταν συνειδητοποίησαν ότι το κόμμα που υπηρέτησαν είχε απομακρυνθεί οριστικά από τις αξίες του.

Η σημερινή άνεση με την οποία τίθεται ακόμη και το ενδεχόμενο συνεργασίας με τη Νέα Δημοκρατία δεν αποτελεί κεραυνό εν αιθρία. Είναι η φυσική κατάληξη μιας πορείας χωρίς ιδεολογικά όρια, χωρίς πολιτικές κόκκινες γραμμές. Όταν η πολιτική μετατρέπεται σε άσκηση τακτικισμών, τότε όλα γίνονται πιθανά ,ακόμη και τα πιο αδιανόητα.

Αν κάτι αξίζει να κρατήσουμε από αυτή την υπόθεση, δεν είναι το πρόσκαιρο γέλιο της σάτιρας. Είναι το μάθημα. Ότι χωρίς αξίες, χωρίς ιδεολογικό πυρήνα και χωρίς συλλογικές διαδικασίες, η πολιτική εκφυλίζεται. Και ότι οι λογικές «σωτήρων» και μεσσιών δεν οδήγησαν ποτέ σε χειραφέτηση, αλλά μόνο σε ήττες , πολιτικές και ηθικές.

Ίσως, λοιπόν, το ζητούμενο δεν είναι να γελάσουμε. Αλλά να θυμηθούμε. Και να ξαναχτίσουμε, αυτή τη φορά με επίγνωση και ευθύνη.