Όμως, ποιος ήταν ο πραγματικός Σταμούλης;

 Η «επίσημη» εκδοχή: Ο Αμφιλοχιώτης που έγινε σύμβολο

Σύμφωνα με πληθώρα δημοσιευμάτων (όπως από τη "Μηχανή του Χρόνου"), ο Σταμούλης του τραγουδιού ήταν ο Σταμούλης Γερομήτσης, γεννημένος το 1933 στην Αμφιλοχία. Γνωστός για την καλοσύνη, το ήθος και τη φυσιογνωμία του, έγινε μορφή της τοπικής κοινωνίας ως ποδοσφαιριστής και αργότερα ψαράς. Δεν υπήρξε ποτέ λοχίας στον πόλεμο — καθώς ήταν παιδί κατά την Κατοχή — και το τραγούδι αποτελεί μάλλον έναν συμβολικό φόρο τιμής στον «ανώνυμο ήρωα».

Ο ίδιος ο Πυθαγόρας, σύμφωνα με μαρτυρίες, εμπνεύστηκε τον χαρακτήρα αφού είδε έναν άγνωστο αξιωματικό σε πεζοδρόμιο στην Αθήνα και αργότερα, προφανώς, υιοθέτησε το όνομα του Αμφιλοχιώτη Σταμούλη που του είχε κάνει εντύπωση. Ο Γερομήτσης σκοτώθηκε σε τροχαίο το 1971 – την ίδια χρονιά που το τραγούδι κυκλοφόρησε.

 Η «ανθρώπινη» εκδοχή: Ο Σταμούλης των Σερρών

Σε μια μαρτυρία που φέρνει στο φως η παρούσα έρευνα, ένας κάτοικος των Σερρών θυμάται έναν άλλο Σταμούλη, λοχία και έφορο στις Σέρρες, που μέχρι τη συνταξιοδότησή του ήταν γνωστός για την πραότητα, την εξυπνάδα και το χιούμορ του. Ευτραφής, πάντα ευγενικός και κοινωνικός, συνήθιζε να πίνει 3-4 πενηνταράκια ούζο στο «Κεντρικό» ουζερί μετά τη δουλειά του — χωρίς ποτέ να ζαλίζεται ή να ενοχλεί κανέναν.

Το πιο εντυπωσιακό όμως είναι ότι ο ίδιος ο Σταμούλης εκμυστηρεύτηκε στον αφηγητή αυτής της μαρτυρίας πως το τραγούδι όντως γράφτηκε γι’ αυτόν. Μάλιστα, του είχε πει ότι ο Πυθαγόρας τον πήρε τηλέφωνο και του το μετέδωσε προφορικά, για πρώτη φορά — τιμή μοναδική για έναν απλό, καθημερινό άνθρωπο.

Αν και δεν επιβεβαιώνεται με απόλυτη ακρίβεια αν αυτή η εκδοχή ήταν γνωστή δημόσια, η προσωπική ομολογία του ίδιου του Σταμούλη αποτελεί ισχυρή ένδειξη ότι είτε αποτέλεσε έμπνευση, είτε ενσάρκωσε στη συνείδηση του δημιουργού τον «τύπο» του ανθρώπου για τον οποίο γράφτηκε το τραγούδι.

Ο Κατσαρός πάντως σε συνέντευξη του στην ΕΡΑ έκανε λόγο για υπαρκτό πρόσωπο από τον καιρό της θητείας του στο στρατό.

Ένας, κανένας και χιλιάδες «Σταμούληδες»

Είτε πρόκειται για τον Σταμούλη της Αμφιλοχίας, είτε για τον Σταμούλη των Σερρών, είτε για ένα λογοτεχνικό μωσαϊκό διαφόρων μορφών που ενέπνευσαν τον Πυθαγόρα, το σημαντικότερο είναι ότι το τραγούδι αυτό τίμησε όλους εκείνους τους απλούς ανθρώπους που έζησαν πολέμους, στερήσεις και καθημερινά βάρη – και όμως διατήρησαν την ανθρωπιά τους.

Ο «λοχίας» είναι πια κομμάτι της συλλογικής μας μνήμης. Και κάθε φορά που ακούγεται, ίσως κάποιοι θυμούνται εκείνον τον καλοσυνάτο έφορο στο ουζερί, με το χαμόγελο και τη ματιά που ήξερε ιστορίες.