Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Jama Network Open, παρακολούθησε 373 νέους ηλικίας 18 έως 24 ετών. Για δύο εβδομάδες οι συμμετέχοντες χρησιμοποίησαν κανονικά εφαρμογές όπως Facebook, Instagram, Snapchat, TikTok και X, ενώ καταγράφηκαν αναλυτικά τα δεδομένα χρήσης τους. Στη συνέχεια, η πλειονότητα κλήθηκε να απέχει από τα social media για επτά ημέρες και να αποτυπώσει πώς ένιωθε πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την «ψηφιακή αποτοξίνωση».

Τι έδειξαν τα αποτελέσματα

Τα ευρήματα ήταν αποκαλυπτικά:

• Ένας στους τέσσερις συμμετέχοντες ανέφερε μείωση των συμπτωμάτων κατάθλιψης.

• 16% δήλωσε λιγότερο άγχος.

• 15% παρατήρησε βελτίωση στα προβλήματα αϋπνίας.

Η θετική επίδραση ήταν εντονότερη σε όσους εμφάνιζαν ήδη μέτρια ή υψηλά επίπεδα ψυχικής επιβάρυνσης πριν από τη μελέτη, στοιχείο που υποδηλώνει ότι η αποχή μπορεί να λειτουργήσει επικουρικά για ομάδες με αυξημένες ανάγκες.

Τα όρια της αποχής

Ωστόσο, η απομάκρυνση από τα social media δεν φαίνεται να μειώνει το αίσθημα μοναξιάς. Οι ερευνητές αποδίδουν το εύρημα στο γεγονός ότι οι συμμετέχοντες στερήθηκαν για μία εβδομάδα τη συχνή ψηφιακή επαφή με το κοινωνικό τους περιβάλλον, χωρίς απαραίτητα να την αντικαταστήσουν με περισσότερες δια ζώσης αλληλεπιδράσεις.

Η άποψη των ειδικών

Ο Josep Maria Suelves, ερευνητής στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο της Καταλονίας, επισημαίνει ότι τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να διευκολύνουν την επικοινωνία, όμως η υπερβολική και παρατεταμένη χρήση τους ενδέχεται να υπονομεύσει υγιείς συμπεριφορές. Όπως σημειώνει, η συνεχής ενασχόληση με τις οθόνες μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τον ύπνο και τη σωματική άσκηση, να αυξήσει την έκθεση σε αρνητικές κοινωνικές συγκρίσεις και να ενισχύσει τον κίνδυνο ψυχικών διαταραχών, όπως η κατάθλιψη ή ο εθισμός.

Μείωση, όχι πλήρης αποχή

Αξιοσημείωτο είναι ότι η «αποτοξίνωση» δεν σήμαινε πλήρη αποσύνδεση από τις οθόνες. Οι συμμετέχοντες συνέχισαν να χρησιμοποιούν τα κινητά τους κατά μέσο όρο 30 λεπτά την ημέρα, χρόνος σαφώς μειωμένος σε σχέση με τις σχεδόν δύο ώρες ημερησίως πριν από την παρέμβαση. Οι συχνότερες επιστροφές καταγράφηκαν στο Instagram και το Snapchat, ενώ λιγότερο ελκυστικές αποδείχθηκαν το Facebook, το X και το TikTok.

Χρειάζονται περισσότερα δεδομένα

Οι ερευνητές τονίζουν ότι απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για να προσδιοριστεί η ιδανική διάρκεια αποχής από τα social media, αλλά και για να εξεταστεί ο αντίκτυπος της μείωσης της χρήσης τους σε άλλες παραμέτρους της καθημερινότητας, όπως η καθιστική ζωή, οι ώρες ανάπαυσης και οι πραγματικές κοινωνικές σχέσεις. Επιπλέον, ζητούν έρευνες σε πιο ετερογενείς πληθυσμούς, καθώς οι περισσότεροι συμμετέχοντες ήταν γυναίκες, φοιτητές και άτομα με υψηλό μορφωτικό επίπεδο.

Το συμπέρασμα είναι σαφές: η αποχή από τα social media δεν αποτελεί πανάκεια. Ωστόσο, ακόμη και μια σύντομη ψηφιακή παύση μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά για την ψυχική υγεία, ιδίως σε μια γενιά που ζει διαρκώς συνδεδεμένη.