ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Στην Τουρκία φυλακίζουν τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, στις «Σέρρες» τα αγκαλιάζουν
Κι ενώ στην Τουρκία ο Ερντογάν επιχειρεί να σβήσει τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα από τον χάρτη, στην Ελλάδα ένας σεναριογράφος τα φωτίζει με ευαισθησία και σεβασμό
Κι ενώ στην Τουρκία ο Ερντογάν επιχειρεί να σβήσει τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα από τον χάρτη, στην Ελλάδα ένας σεναριογράφος τα φωτίζει με ευαισθησία και σεβασμό
Όσο στην Τουρκία ανοίγει ένα νέο, σκοτεινό μέτωπο εναντίον των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων και της ελευθερίας, η ελληνική τηλεόραση –μέσα από τη σειρά του Γιώργου Καπουτζίδη και τη στήριξη του ΑΝΤ1– αποδεικνύει ότι μπορεί ακόμη να γεννά ελπίδα.
Η κυβέρνηση Ερντογάν προετοιμάζει το λεγόμενο 11ο δικαστικό πακέτο μεταρρυθμίσεων. Ενα σύνολο διατάξεων που, πίσω από τον τίτλο του, κρύβει μια επίθεση κατά των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο νέος νόμος προβλέπει ποινές φυλάκισης για όποιον εκφράζει δημόσια τη σεξουαλικότητά του ή προχωρά σε διαδικασία μετάβασης φύλου. Με άλλα λόγια, η Τουρκία επιχειρεί να μετατρέψει την ίδια την ύπαρξη σε αδίκημα.
Βέβαια, τέτοιες κινήσεις δεν είναι καινούργιες. Είναι η συνέχεια μιας μακράς πορείας σκοταδισμού, όπου το κράτος αποφασίζει ποιος «επιτρέπεται» να υπάρχει και πώς. Η προσπάθεια του καθεστώτος να επιβάλει ένα ενιαίο, πατριαρχικό, εθνικο-θρησκευτικό πρότυπο δεν έχει να κάνει με την «ηθική», αλλά με τον έλεγχο. Η ταυτότητα, η επιθυμία, το σώμα, όλα πρέπει να μπουν σε καλούπια. Η διαφορετικότητα θεωρείται απειλή γιατί υπενθυμίζει ότι υπάρχει πάντα και ένας άλλος τρόπος να είσαι άνθρωπος.
Το Ι από το ΛΟΑΤΚΙ+
Και την ίδια ώρα που στην Τουρκία θεσμοθετείται ο φόβος και ο τρόμος, υπάρχει ο Γιώργος Καπουτζίδης και ο ΑΝΤ1, με τις «Σέρρες», που επαναπροσδιορίζουν την ευθύνη της τέχνης απέναντι στην κοινωνία. Στο όγδοο επεισόδιο της δεύτερης σεζόν, ο δημιουργός εισάγει για πρώτη φορά στην ελληνική τηλεόραση έναν intersex χαρακτήρα, τη θεία Σταματίνα, που ενσαρκώνει με σπάνια ευαισθησία η Γιούλη Τσαγκαράκη.
Η αποκάλυψη πως η Σταματίνα είναι intersex, δεν παρουσιάζεται ως «ιδιαιτερότητα». Μέσα από μια απλή σκηνή σ' ένα ιατρείο, η σειρά εξηγεί με ακρίβεια και σεβασμό τι σημαίνει να είσαι intersex. Χωρίς ηθικολογίες, χωρίς φολκλόρ, χωρίς να «δείχνει» τον άνθρωπο ως διαφορετικό.
Η γιατρός, την οποία υποδύεται η Νατάσσα Εξηνταβελώνη, εξηγεί στον Λευτέρη (Γιώργος Γάλλος) πως η αδελφή του «δεν έχει κανένα γυναικείο αναπαραγωγικό όργανο. Μεγάλωσε ως γυναίκα αλλά δεν έχει όλα αυτά τα εσωτερικά όργανα που συναντάμε στη γυναικεία ανατομία. Για την ακρίβεια η ανατομία της δεν είναι ούτε αμιγώς γυναικεία, ούτε αμιγώς ανδρική. Είναι η ανατομία ενός ίντερσεξ ατόμου. Απλώς, δυστυχώς, κανείς ποτέ δεν της το είπε και απ’ ότι καταλαβαίνω ούτε και εσείς το ξέρατε».
Ο Γιώργος Καπουτζίδης μάς σύστησε τη θεία Σταματίνα χωρίς καμία αναφορά στη σεξουαλικότητά της. Δεν τη σκιαγράφησε ως «διαφορετική», ούτε την έκλεισε στο στενό πλαίσιο μιας ταυτότητας. Την παρουσίασε όπως θα παρουσίαζε οποιαδήποτε γυναίκα της διπλανής πόρτας. Μια λίγο απότομη, δηκτική, μεσήλικη θεία που σχολιάζει τα πάντα, που νοιάζεται με τον δικό της ιδιόρρυθμο τρόπο.
Κι αφού πρώτα την αγαπήσαμε –γιατί είδαμε μέσα της κομμάτια από τις δικές μας θείες, τις οικογενειακές μας φιγούρες– τότε ήρθε η αποκάλυψη. Μια αποκάλυψη που δεν αλλάζει τη Σταματίνα, αλλά εμάς, γιατί μας αναγκάζει να ξαναδούμε με τρυφερότητα εκείνους που νομίζαμε πως γνωρίζαμε.
Η τόλμη του δημιουργού δεν βρίσκεται μόνο στα θέματα που επιλέγει, αλλά κυρίως στον τρόπο με τον οποίο τα αφηγείται. Δεν φωνάζει, δεν δείχνει με το δάχτυλο. Απλώς κοιτάζει τον άνθρωπο με καθαρό βλέμμα. Ξέρει ότι η τηλεόραση δεν αλλάζει τον κόσμο με μεγάλα λόγια, αλλά με στιγμές ειλικρίνειας που χωράνε σε μια σιωπή, σε ένα βλέμμα, σε μια αποκάλυψη.
Το θέμα των intersex ανθρώπων έχει ακουστεί ελάχιστες φορές στη δημόσια σφαίρα. Μία από αυτές ήταν στην εκπομπή «365 Στιγμές» της Σοφίας Παπαϊωάννου, όταν η Έλσα, μια γυναίκα από την Κρήτη, μίλησε για το γεγονός ότι γεννήθηκε με ΧΥ χρωμοσώματα.
Το αντίδοτο σε κάθε Ερντογάν
Κι ενώ στην Τουρκία ο Ερντογάν επιχειρεί να σβήσει τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα από τον χάρτη, στην Ελλάδα ένας σεναριογράφος τα φωτίζει με ευαισθησία και σεβασμό. Δύο διαφορετικοί κόσμοι, δύο αντίθετες φιλοσοφίες ζωής. Ο Γιώργος Καπουτζίδης, με συνέπεια και γενναιότητα, έχει γίνει η πιο σταθερή δημόσια φωνή υπέρ της ισότητας στη σύγχρονη ελληνική κουλτούρα.
Από την «Εθνική Ελλάδος» μέχρι τις «Σέρρες», υπερασπίζεται ακούραστα το δικαίωμα του ανθρώπου να είναι ο εαυτός του χωρίς να απολογείται. Όχι ως μόδα, αλλά ως βαθιά ηθική θέση. Γιατί πιστεύει ότι το θέατρο, η τηλεόραση και γενικότερα η τέχνη οφείλουν να καθρεφτίζουν την κοινωνία που θέλουμε να γίνουμε, όχι απλώς εκείνη που είμαστε.
Στις «Σέρρες», η αποδοχή έρχεται μέσα από τους δεσμούς της οικογένειας. Η τρυφερότητα και η κατανόηση φωλιάζουν μέσα σε κοινές, γνώριμες στιγμές. Η σειρά περιγράφει την Ελλάδα που παλεύει να συμφιλιωθεί με τον εαυτό της. Κι ίσως το πιο συγκινητικό στοιχείο είναι ότι η πιο συντηρητική φιγούρα της σειράς, η θεία Σταματίνα, γίνεται τελικά η φωνή της αλήθειας. Εκείνη που, χωρίς να το επιδιώξει, φέρνει στο φως μια ιστορία που αγγίζει όλους μας.
Και ίσως, τελικά, αυτό να 'ναι το αντίδοτο σε κάθε Ερντογάν αυτού του κόσμου. Η τέχνη που επιμένει να υπενθυμίζει ότι η ελευθερία δεν είναι προνόμιο, αλλά δικαίωμα. Ο Γιώργος Καπουτζίδης, μέσα από τη σειρά του ΑΝΤ1, δίνει φωνή σε ανθρώπους που έμαθαν να ζουν στο περιθώριο.
Στο τέλος της ημέρας, μπορεί να χωρίζουν την Τουρκία από τις «Σέρρες» εκατοντάδες χιλιόμετρα, αλλά αυτό που πραγματικά τις χωρίζει είναι μια λέξη: «ανθρωπιά».
Η κυβέρνηση Ερντογάν προετοιμάζει το λεγόμενο 11ο δικαστικό πακέτο μεταρρυθμίσεων. Ενα σύνολο διατάξεων που, πίσω από τον τίτλο του, κρύβει μια επίθεση κατά των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο νέος νόμος προβλέπει ποινές φυλάκισης για όποιον εκφράζει δημόσια τη σεξουαλικότητά του ή προχωρά σε διαδικασία μετάβασης φύλου. Με άλλα λόγια, η Τουρκία επιχειρεί να μετατρέψει την ίδια την ύπαρξη σε αδίκημα.
Βέβαια, τέτοιες κινήσεις δεν είναι καινούργιες. Είναι η συνέχεια μιας μακράς πορείας σκοταδισμού, όπου το κράτος αποφασίζει ποιος «επιτρέπεται» να υπάρχει και πώς. Η προσπάθεια του καθεστώτος να επιβάλει ένα ενιαίο, πατριαρχικό, εθνικο-θρησκευτικό πρότυπο δεν έχει να κάνει με την «ηθική», αλλά με τον έλεγχο. Η ταυτότητα, η επιθυμία, το σώμα, όλα πρέπει να μπουν σε καλούπια. Η διαφορετικότητα θεωρείται απειλή γιατί υπενθυμίζει ότι υπάρχει πάντα και ένας άλλος τρόπος να είσαι άνθρωπος.
Το Ι από το ΛΟΑΤΚΙ+
Και την ίδια ώρα που στην Τουρκία θεσμοθετείται ο φόβος και ο τρόμος, υπάρχει ο Γιώργος Καπουτζίδης και ο ΑΝΤ1, με τις «Σέρρες», που επαναπροσδιορίζουν την ευθύνη της τέχνης απέναντι στην κοινωνία. Στο όγδοο επεισόδιο της δεύτερης σεζόν, ο δημιουργός εισάγει για πρώτη φορά στην ελληνική τηλεόραση έναν intersex χαρακτήρα, τη θεία Σταματίνα, που ενσαρκώνει με σπάνια ευαισθησία η Γιούλη Τσαγκαράκη.
Η αποκάλυψη πως η Σταματίνα είναι intersex, δεν παρουσιάζεται ως «ιδιαιτερότητα». Μέσα από μια απλή σκηνή σ' ένα ιατρείο, η σειρά εξηγεί με ακρίβεια και σεβασμό τι σημαίνει να είσαι intersex. Χωρίς ηθικολογίες, χωρίς φολκλόρ, χωρίς να «δείχνει» τον άνθρωπο ως διαφορετικό.
Η γιατρός, την οποία υποδύεται η Νατάσσα Εξηνταβελώνη, εξηγεί στον Λευτέρη (Γιώργος Γάλλος) πως η αδελφή του «δεν έχει κανένα γυναικείο αναπαραγωγικό όργανο. Μεγάλωσε ως γυναίκα αλλά δεν έχει όλα αυτά τα εσωτερικά όργανα που συναντάμε στη γυναικεία ανατομία. Για την ακρίβεια η ανατομία της δεν είναι ούτε αμιγώς γυναικεία, ούτε αμιγώς ανδρική. Είναι η ανατομία ενός ίντερσεξ ατόμου. Απλώς, δυστυχώς, κανείς ποτέ δεν της το είπε και απ’ ότι καταλαβαίνω ούτε και εσείς το ξέρατε».
Ο Γιώργος Καπουτζίδης μάς σύστησε τη θεία Σταματίνα χωρίς καμία αναφορά στη σεξουαλικότητά της. Δεν τη σκιαγράφησε ως «διαφορετική», ούτε την έκλεισε στο στενό πλαίσιο μιας ταυτότητας. Την παρουσίασε όπως θα παρουσίαζε οποιαδήποτε γυναίκα της διπλανής πόρτας. Μια λίγο απότομη, δηκτική, μεσήλικη θεία που σχολιάζει τα πάντα, που νοιάζεται με τον δικό της ιδιόρρυθμο τρόπο.
Κι αφού πρώτα την αγαπήσαμε –γιατί είδαμε μέσα της κομμάτια από τις δικές μας θείες, τις οικογενειακές μας φιγούρες– τότε ήρθε η αποκάλυψη. Μια αποκάλυψη που δεν αλλάζει τη Σταματίνα, αλλά εμάς, γιατί μας αναγκάζει να ξαναδούμε με τρυφερότητα εκείνους που νομίζαμε πως γνωρίζαμε.
Η τόλμη του δημιουργού δεν βρίσκεται μόνο στα θέματα που επιλέγει, αλλά κυρίως στον τρόπο με τον οποίο τα αφηγείται. Δεν φωνάζει, δεν δείχνει με το δάχτυλο. Απλώς κοιτάζει τον άνθρωπο με καθαρό βλέμμα. Ξέρει ότι η τηλεόραση δεν αλλάζει τον κόσμο με μεγάλα λόγια, αλλά με στιγμές ειλικρίνειας που χωράνε σε μια σιωπή, σε ένα βλέμμα, σε μια αποκάλυψη.
Το θέμα των intersex ανθρώπων έχει ακουστεί ελάχιστες φορές στη δημόσια σφαίρα. Μία από αυτές ήταν στην εκπομπή «365 Στιγμές» της Σοφίας Παπαϊωάννου, όταν η Έλσα, μια γυναίκα από την Κρήτη, μίλησε για το γεγονός ότι γεννήθηκε με ΧΥ χρωμοσώματα.
Το αντίδοτο σε κάθε Ερντογάν
Κι ενώ στην Τουρκία ο Ερντογάν επιχειρεί να σβήσει τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα από τον χάρτη, στην Ελλάδα ένας σεναριογράφος τα φωτίζει με ευαισθησία και σεβασμό. Δύο διαφορετικοί κόσμοι, δύο αντίθετες φιλοσοφίες ζωής. Ο Γιώργος Καπουτζίδης, με συνέπεια και γενναιότητα, έχει γίνει η πιο σταθερή δημόσια φωνή υπέρ της ισότητας στη σύγχρονη ελληνική κουλτούρα.
Από την «Εθνική Ελλάδος» μέχρι τις «Σέρρες», υπερασπίζεται ακούραστα το δικαίωμα του ανθρώπου να είναι ο εαυτός του χωρίς να απολογείται. Όχι ως μόδα, αλλά ως βαθιά ηθική θέση. Γιατί πιστεύει ότι το θέατρο, η τηλεόραση και γενικότερα η τέχνη οφείλουν να καθρεφτίζουν την κοινωνία που θέλουμε να γίνουμε, όχι απλώς εκείνη που είμαστε.
Στις «Σέρρες», η αποδοχή έρχεται μέσα από τους δεσμούς της οικογένειας. Η τρυφερότητα και η κατανόηση φωλιάζουν μέσα σε κοινές, γνώριμες στιγμές. Η σειρά περιγράφει την Ελλάδα που παλεύει να συμφιλιωθεί με τον εαυτό της. Κι ίσως το πιο συγκινητικό στοιχείο είναι ότι η πιο συντηρητική φιγούρα της σειράς, η θεία Σταματίνα, γίνεται τελικά η φωνή της αλήθειας. Εκείνη που, χωρίς να το επιδιώξει, φέρνει στο φως μια ιστορία που αγγίζει όλους μας.
Και ίσως, τελικά, αυτό να 'ναι το αντίδοτο σε κάθε Ερντογάν αυτού του κόσμου. Η τέχνη που επιμένει να υπενθυμίζει ότι η ελευθερία δεν είναι προνόμιο, αλλά δικαίωμα. Ο Γιώργος Καπουτζίδης, μέσα από τη σειρά του ΑΝΤ1, δίνει φωνή σε ανθρώπους που έμαθαν να ζουν στο περιθώριο.
Στο τέλος της ημέρας, μπορεί να χωρίζουν την Τουρκία από τις «Σέρρες» εκατοντάδες χιλιόμετρα, αλλά αυτό που πραγματικά τις χωρίζει είναι μια λέξη: «ανθρωπιά».
#SerresParatiritis
