Εισαγωγή: Ο Δημοσθένης Μέλφος του Νικολάου γεννήθηκε στα Άγραφα το 1880. Όταν βρισκόταν σε μικρή ηλικία μετακόμισε η οικογένεια του στις Σέρρες. Τελειώνοντας τις γυμνασιακές σπουδές, για να εξασφαλίσει τα προς το ζην, δούλεψε ως καπνεργάτης και μάλιστα εκλέχθηκε πρόεδρος του σωματείου καπνεργατών. Ο Γ. Καφταντζής σε βιβλίο του, μας δίνει την πολύτιμη πληροφορία ότι ο Δ. Μέλφος υπήρξε έμμισθο όργανο του Ελληνικού Προξενείου Σερρών, βοηθώντας το στην οργάνωση του Μακεδονικού αγώνα. Επίσης από προσωπική του μαρτυρία μαθαίνουμε ότι ήταν μέλος της Γενικής Συνέλευσης της Ελληνικής Ορθοδόξου Κοινότητος Σερρών στις τελευταίες στιγμές της Οθωμανικής κυριαρχίας στις Σέρρες.
 

Μία από τις κορυφαίες πολιτικές στιγμές του ήταν όταν ανέλαβε με εντολή του τότε Μητροπολίτη Σερρών κ. Αποστόλου, στις 26 Ιουνίου 1913 (3 μέρες πριν από τη απελευθέρωση των Σερρών), επικεφαλής αντιπροσωπείας να επιδώσει σε Έλληνα αξιωματικό, επιστολή του Μητροπολίτη προς τον Αρχιστράτηγο Βασιλιά Κωνσταντίνο, με σκοπό «την παράκλησιν όπως προελάσει το ταχύτερον προς διάσωσιν της κινδυνευούσης πόλεως». Την αποστολή αυτή έφερε εις πέρας ενημερώνοντας ο ίδιος τηλεφωνικά τον Κωνσταντίνο.

Στις 6 Ιουλίου του 1913 πραγματοποιήθηκε στις Σέρρες, στο χώρο του διοικητηρίου, επιβλητικό συλλαλητήριο διαμαρτυρίας κατά της καταστροφής της πόλης από τους Βουλγάρους. Ένας από τους ομιλητές ήταν και ο Μέλφος, ο οποίος στην ομιλία του, τόνισε : « Ζητούμεν, υψηλή τη φωνή, δικαιοσύνην και απαιτούμεν αποζημίωσιν εκ μέρους της Βουλγαρίας διά τας ζημίας, ας υπέστημεν πάντες ανεξαρτήτως φυλής και θρησκεύματος… Ο  μέγας βασιλεύς μας Κωνσταντίνος επί κεφαλής του γενναίου στρατού του θα τιμωρήση τους κακούργους και υπό την αιγίδα του σκήπτρου του θα ίδωμεν εντός ολίγου την πόλιν μας αναλαμβάνουσα την παλαιάν της δύναμιν και επανερχομένην εις την προτέραν αυτής ακμήν»⁽¹⁾. Υπήρξε δημοτικός σύμβουλος Σερρών μετά την απελευθέρωση του 1913 και εκλέχθηκε βουλευτής Σερρών στις πρώτες εθνικές Ελληνικές εκλογές, που συμμετείχε και ο Νομός Σερρών, στις 31 Μαίου του 1915. Κατόπιν επανεκλέχθηκε στις εκλογές του Δεκεμβρίου 1915, το 1923 και 1928 με το κόμμα  των Φιλελευθέρων του Βενιζέλου.
 

Ως βουλευτής πάλεψε για τα δικαιώματα και για την καλυτέρευση του βίου των καπνεργατών. Μετέπειτα, συμμετείχε ως συνέταιρος σε διάφορες εμπορικές εταιρείες, όπως την εταιρεία υφασμάτων και ασφαλειών με τον Ε. Χαμπούρη. Δεν παντρεύτηκε και το υπόλοιπο της ζωής του το πέρασε μελετώντας και συγγράφοντας βιβλία και άρθρα για πρόσωπα και ιστορικές στιγμές των Σερρών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η διαμονή του επί εξάμηνο σε μοναστήρια του Αγίου Όρους με σκοπό τη συγγραφή βιβλίου σχετικά με τον βίο του νεομάρτυρα Σερρών, Αγίου Νικήτα. Πέθανε, σύμφωνα με ληξιαρχική πράξη θανάτου του Δήμου Σερρών, στις 2 Αυγούστου του 1946 από εγκεφαλική αιμορραγία..
 

Το παρακάτω κείμενό του, δημοσιεύτηκε σε συνέχειες, μετά το θάνατο του, στην εφημερίδα «Σερραικό Βήμα» με αφορμή τον εορτασμό της 34^ης επετείου της Απελευθέρωσης των Σερρών, στις 29-6-1947, στις 6-7-1947 και στις 13-7-1947.

 

 

(1) Από το βιβλίο Αι Βουλγαρικαί Ωμότητες εν τη Ανατολική Μακεδονία και Θράκη 1912-1913,  Αθήνα, 1914, επανέκδοση εκδ. Πελασγός, σ. 169.

[Σ.Β. 29-6-1947] «Ολίγας ημέρας μετά την κατάληψιν της πόλεως των Σερρών και της περιφερείας αυτής υπό των Βουλγαρικών Στρατιωτικών δυνάμεων την 24^ην Οκτωβρίου 1912, (είμεθα τότε σύμμαχοι μετ’ αυτών) έφθασεν εις Σέρρας το τρίτον Ιππικόν Σύνταγμα υπό τον Επίλαρχο Μαυρομιχάλη και αρκετούς αξιωματικούς του Ιππικού. Η φρενίτις τότε του ενθουσιασμού και του εθνικού παραληρήματος των συμπολιτών μας ήτο άνευ προηγουμένου. Οι συμπαθείς Ίλαρχοι Γ. Βαρδουλάκης και Φοίβος, όπως και όλοι οι αξιωματικοί του Γ΄  Ιππικού Συντάγματος εγένοντο αντικείμενο λατρείας και περιποιήσεων εκ μέρους των συμπολιτών μας και έκαστος το εθεώρει τιμήν του να φιλοξενήσει στο σπίτι τους αξιωματικούς και στρατιώτας ιππείς. Οι Βούλγαροι μετά φθόνου και ζηλοτυπίας έβλεπον τούτο και ολίγας μέρας μετά ταύτα άρχισαν επεισόδια τινά μεταξύ των Βουλγάρων και Ελλήνων στρατιωτών άτινα απετέλεσαν απαρχήν τρόπον τινά, των μετέπειτα γεγονότων.

Εξέσπασεν ο φθόνος και η κακοπιστία αυτών με τα επεισόδια του Παγγαίου της 9^ης Μαίου 1913, όποτε διετάχθη η αναχώρησις εκ της πόλεως μας του Ιππικού Συντάγματος με κατεύθυνσιν προς Θεσσαλονίκην. Οι Βούλγαροι την τελευταίαν στιγμήν, με την γνωστήν υπουλότητα των, επεχείρησαν να αιχμαλωτίσωσι το Ιππικόν Σύνταγμα μας, διατάξαντες την εν Ορλιάκω [σ.σ. Στρυμονικό] φρουράν των να εμποδίσωσι την διάβασιν εις την γέφυραν του Στρυμόνος. Οι γενναίοι αξιωματικοί μας όμως αντιληφθέντες την ατιμίαν των αντέστησαν ερρωμένως [σ.σ. αντιστάθηκαν σθεναρά], διατάξαντες τους επ’ αυτών ιππείς να είναι έτοιμοι προς μάχην. Προ της τοιαύτης ανδρικής στάσεως του ιππικού μας, ηναγκάσθη η εν Ορλιάκω Βουλγαρική φρουρά να υποχωρήσει και να αφήσει ελευθέραν την διάβασιν διά της γεφύρας του Στρυμόνος και ούτω εσώθη το γενναίον τούτο Γ΄ Ιππικόν Σύνταγμα.

 

Την επαύριον Τούρκος τις λαθρέμπορος καπνού, λίαν πρωί ελθών εις την οικίαν μου, ονομαζόμενος Μεχμέτ Ιπ, μοι εζήτησεν τρεις λίρας διά να με υποδείξει αποθήκας όπλων, άτινα εγκατέλειψαν οι Βούλγαροι φεύγοντες δρομαίως. Αφού τω εμέτρησα το αιτηθέν ποσόν, έσπευσα προς συνάντησιν του εκλεκτού πατριώτου αειμνήστου Λυσιμάχου Βασιλείου, υποδηματοποιού και εν συννενοήσει μετά του τότε Μητροπολίτου κ. Αποστόλου, ηνοίξαμεν τας αποθήκας και εύρομεν εις μεν το Τσινιτζερλή [σ.σ. Ζιντζιρλί] τζαμί περί τας 2500 όπλα Βουλγάρικα Μάλιγχερ και Τουρκικά Μαρτίνη. Εις δε άλλας αποθήκας ευρισκομένας τότε έναντι του ιατρείου του ιατρού κ. Μιχαηλίδου, περί τα 2000 όπλα με άφθονα φυσίγγια και ξιφολόγχας και μερικά ξίφη αξιωματικών.

[Σ.Β. 6-7-1947] Με τα όπλα ταύτα ωπλίσθημεν οι νέοι τότε, εστείλαμεν και μερικά εις τα πέριξ χωρία και ήρχισεν η φρούρησις και άμυνα της πόλεως. Όσοι Βούλγαροι δεν κατόρθωσαν να φύγουν, στρατιώται, χωροφύλακες και πολίται συνελήφθησαν υπό της εθνοφρουράς μας και εφυλακίσθησαν εις το παρθεναγωγείον «Γρηγοριάς».

Επιχειρούν έφοδον πολυάριθμοι κομιτατζήδες έχοντες επικεφαλής 40-50 ιππείς Βουλγάρους εις την γέφυραν Αγίων Αναργύρων. Εις την μάχην ταύτην ευρισκόμην και εγώ ένοπλος, έχων μαζί μου περί τους 600 καπνεργάτας (ετύγχανον τότε Πρόεδρος του σωματείου των καπνεργατών). Είχομεν επικεφαλής τον Τούρκον Συνταγματάρχην Αγκιάχ Βέην Σερραίον, όστις απεκλείσθη ενταύθα ελθών προς επίσκεψιν των γονέων του. Ωχυρώθημεν όπισθεν του τείχους του χειμάρρου προς το μέρος των καφενείων προς την πόλιν και μόλις επλησίασαν οι Βούλγαροι προς την εκκλησίαν των Αγ. Αναργύρων δι’ ομοβροντιών τους ετρέψαμεν εις φυγήν, φονεύσαντες δύο κομιτατζήδες και πολλά άλογα. Τους κατεδιώξαμεν μέχρι της εκκλησίας Αγ. Γεωργίου και αυτοί μεν τράπησαν εις φυγήν προς την οδόν την άγουσαν προς την Μονήν του Τιμίου Προδρόμου, εμείς δε επιστρέψαμεν εις τας θέσεις μας, εις το τείχος του χειμάρρου, καθόσον ένοπλοι καπνεργάτες και πολίται εφρούρουν τον τομέα από της θέσεως Μπέη Μπαχτσέ [μέρη προ του κλειστού Κολυμβητηρίου] μέχρι της Αγ. Σοφίας [τέμενος Μεχμέτ Μπέη].

[Σ.Β. 13-7-1947] Η πρώτη επιτροπή απετελέσθη από τους κ.κ. Παυσανίαν Τσατσαπάν, Διευθυντήν της Τραπέζης Αθηνών, Γεώργιον Αλεξανδρίδην και Χρήστον Πιπέρκον, ζωέμπορον. Είχε ρητήν διαταγή με πάσαν θυσίαν και δαπάνην να ειδοποιήση την αισίαν άφιξιν των.

Δυστυχώς ούτος μας απήλπισεν και μας είπεν ότι του είναι αδύνατον να προχωρήση ούτε κατά έν βήμα, εάν δεν λήξη η μάχη του Δεμίρ – Ισάρ [σ.σ. Σιδηροκάστρου] και δεν λάβη διαταγήν του αρχιστρατήγου Βασιλέως Κωνσταντίνου. Οι συνάδελφοι μου απελπισθέντες εκ της αρνητικής απαντήσεως του κ. Ταγματάρχου μοι προέτρεπον να επι[σ]τρέψωμεν άπρακτοι. Εγώ επέμεινα και έχων βοηθόν και συναντιλήτορα τον ανθυπομοίραρχον Ιωάννην Κρατάκην, Διοικητήν Αστυνομίας

Τοιουτοτρόπως απεκτήσαμεν την ελευθερίαν διά μεγίστων θυσιών και πολλών αιμάτων, έχοντες πάντοτε την παρηγορίαν ότι αι φλόγες των Σερρών εφώτισαν τα προς Ανατολάς προελαύνοντα νικηφόρα Ελληνικά Στρατεύματα».