Η «ρήτρα Τσίπρα» διατηρήθηκε , η υπόσχεση Μητσοτάκη αποδείχθηκε κενή

Στο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας αποτυπώνεται ίσως πιο καθαρά από οπουδήποτε αλλού η πολιτική συνέχεια εις βάρος της κοινωνικής πλειοψηφίας. Παρά τις εναλλαγές κυβερνήσεων και ρητορικής, ο πυρήνας της πολιτικής παρέμεινε αμετάβλητος: οι συντάξεις, ιδίως του ιδιωτικού τομέα, οδηγούνται συνειδητά σε διαρκή υποβάθμιση.

Η τομή συντελέστηκε με τον νόμο Κατρούγκαλου (4387/2016). Υπό το βάρος των μνημονιακών δεσμεύσεων, αλλά και με σαφή ιδεολογική επιλογή, εγκαταλείφθηκε το σύστημα του «μισθού αναφοράς» και θεσμοθετήθηκε ο υπολογισμός της ανταποδοτικής σύνταξης με βάση τον μέσο όρο αποδοχών ολόκληρου του εργασιακού βίου. Μια επιλογή που αποσυνδέει τη σύνταξη από την εργασιακή ωρίμανση, ακυρώνει τα τελευταία και συνήθως υψηλότερα  έτη εργασίας και μετατρέπει το συνταξιοδοτικό δικαίωμα σε ψυχρό λογιστικό μέγεθος.

Η λεγόμενη «ρήτρα Τσίπρα» δεν αποτέλεσε μια πρόσκαιρη μνημονιακή παρέκκλιση. Υπήρξε και παραμένει δομικός μηχανισμός συμπίεσης των συντάξεων, απόλυτα ευθυγραμμισμένος με τη νεοφιλελεύθερη λογική της μόνιμης δημοσιονομικής περιστολής.

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, που πολιτικά επένδυσε στην κατάργηση του νόμου Κατρούγκαλου, επέλεξε τελικά τη διαχείριση αντί της ανατροπής. Ο νόμος Βρούτση (4670/2020) όχι μόνο δεν ανέτρεψε τον πυρήνα αυτής της αντικοινωνικής αρχιτεκτονικής, αλλά τον παγίωσε θεσμικά, διατηρώντας τον ίδιο ακριβώς τρόπο υπολογισμού της ανταποδοτικής σύνταξης.

Τα αποτελέσματα είναι αδιαμφισβήτητα. Τα επίσημα στοιχεία του ΕΦΚΑ αποκαλύπτουν ότι οι νέες συντάξεις του ιδιωτικού τομέα υπολείπονται έως και 47,63% των αντίστοιχων του Δημοσίου. Δεν πρόκειται για συγκυριακή απόκλιση, αλλά για θεσμοθετημένη ανισότητα, που παράγει συνταξιούχους δύο ταχυτήτων και διαρρηγνύει την ίδια την έννοια της κοινωνικής ανταποδοτικότητας.

Η κοινωνική συνέπεια είναι ήδη εδώ. Χιλιάδες νέοι συνταξιούχοι, με 35 και 40 χρόνια εργασίας, καλούνται να επιβιώσουν με συντάξεις των 700 και 800 ευρώ, σε ένα περιβάλλον ακρίβειας και ενεργειακής ανασφάλειας. Η «συνταξιοδοτική φτώχεια» δεν αποτελεί μελλοντική απειλή· είναι παρούσα και διευρυνόμενη πραγματικότητα.

Όταν δύο κυβερνήσεις, με διαφορετική πολιτική προέλευση, υπηρετούν την ίδια ασφαλιστική λογική, τότε δεν μιλάμε για αποτυχία πολιτικής. Μιλάμε για στρατηγική επιλογή. Και αυτή η επιλογή έχει σαφές κοινωνικό αποτύπωμα: λιγότερη ασφάλεια, λιγότερη αξιοπρέπεια, λιγότερη κοινωνική συνοχή.

Η κατάργηση της «ρήτρας Τσίπρα» δεν είναι τεχνική λεπτομέρεια ούτε λογιστική διόρθωση. Είναι πολιτική και ηθική υποχρέωση απέναντι σε μια ολόκληρη γενιά εργαζομένων. Κάθε άλλη προσέγγιση συνιστά απλώς τη συνέχιση της κοροϊδίας με διαφορετικά λόγια.

Πασχάλης Θ. Τόσιος