Η Βουλγαρία εισέρχεται σε μια νέα περίοδο πολιτικής αστάθειας, λίγες μόλις εβδομάδες πριν από την επίσημη ένταξή της στην Ευρωζώνη. Ο πρωθυπουργός Ρόσεν Ζελιάζκοφ υπέβαλε την παραίτηση της κυβέρνησής του, σε ένα τηλεοπτικό διάγγελμα που μεταδόθηκε ενώ το κοινοβούλιο ετοιμαζόταν να ψηφίσει πρόταση μομφής. Ήταν η τελευταία πράξη μιας κυβέρνησης που είχε απολέσει πλήρως τη λαϊκή νομιμοποίηση.

Μεγαλειώδεις διαδηλώσεις – Οικονομική ασφυξία και οργή κατά της διαφθοράς

Για εβδομάδες, χιλιάδες Βούλγαροι κατέκλυσαν δρόμους και πλατείες σε Σόφια και μεγάλες πόλεις, διαμαρτυρόμενοι για την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης και κυρίως για την αδυναμία της να αντιμετωπίσει τη χρόνια, συστημική διαφθορά που διαβρώνει τους θεσμούς. Το κύμα αυτό δεν ήταν ένα συνηθισμένο ξέσπασμα κοινωνικής δυσαρέσκειας· ήταν η συσσωρευμένη απόγνωση μιας κοινωνίας που βλέπει το βιοτικό της επίπεδο να συμπιέζεται και μια πολιτική ελίτ να λειτουργεί χωρίς λογοδοσία.

Οι διαδηλώσεις έλαβαν διαστάσεις που θύμισαν τις μεγάλες αντικυβερνητικές κινητοποιήσεις του 2020 στη Βουλγαρία — μόνο που τώρα υπήρχε ένα ακόμη πιο έντονο αίσθημα «τελευταίας ευκαιρίας» για αλλαγή πορείας.

Η παραίτηση πριν την ένταξη στην Ευρωζώνη

Η χρονική συγκυρία είναι καθοριστική. Σε λιγότερο από 20 ημέρες, η Βουλγαρία θα ενταχθεί στο ευρώ. Η κυβέρνηση Ζελιάζκοφ επεδίωκε να εμφανιστεί ως δύναμη σταθερότητας ενόψει αυτής της ιστορικής μετάβασης. Αντί αυτού, κατέρρευσε μπροστά στη δημόσια οργή και στην πίεση μιας αναμενόμενης κοινοβουλευτικής καταψήφισης.

Η παραίτηση, λίγο πριν την υιοθέτηση του κοινού νομίσματος, αφήνει ανοιχτά ερωτήματα για το εάν η χώρα θα μπορέσει να διαχειριστεί ομαλά μια τόσο κρίσιμη αλλαγή χωρίς σταθερή κυβέρνηση.

Το μήνυμα των πολιτών: Αλλαγή ή χάος

Οι διαδηλωτές δεν ζητούν απλώς μια νέα κυβέρνηση· ζητούν ένα νέο πολιτικό συμβόλαιο. Η Βουλγαρία επί χρόνια βρίσκεται στον πάτο των ευρωπαϊκών δεικτών για το κράτος δικαίου. Η παραίτηση Ζελιάζκοφ αποτελεί αποτέλεσμα αυτής της βαθιάς δυσλειτουργίας, αλλά δεν την επιλύει.

Η επόμενη μέρα στη Σόφια θα εξαρτηθεί από:

• Τη δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης ευρείας αποδοχής

• Τη στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που βλέπει μια χώρα-μέλος να τρέχει προς το ευρώ εν μέσω πολιτικών αναταράξεων

• Την ικανότητα του πολιτικού συστήματος να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη σε θεσμούς που έχουν απαξιωθεί

Γιατί μας αφορά στην Ελλάδα

Η Βουλγαρία είναι άμεσος γείτονας και οικονομικός εταίρος. Πολιτικές αναταράξεις στην περιοχή επηρεάζουν:

• τις διασυνοριακές εμπορικές ροές,

• την περιφερειακή σταθερότητα,

• αλλά και το κλίμα επενδύσεων στα Δυτικά Βαλκάνια.

Σε μια εποχή όπου η Ελλάδα διεκδικεί ρόλο πυλώνα σταθερότητας, η αναταραχή στη Βουλγαρία προσθέτει έναν ακόμη παράγοντα αβεβαιότητας στα ήδη ρευστά Βαλκάνια.