1) Brand πριν από το rebrand: όνομα, σύμβολο, χρώμα, «ηχόχρωμα»

Στον πυρήνα της ανάλυσης, ο Λαλιώτης γυρίζει στο 1974: το ΠΑΣΟΚ ιδρύεται ως λαογέννητο και αυτο-οργανωμένο ρεύμα της δημοκρατικής–προοδευτικής παράταξης. Δεν είναι «κόμμα» με τη συμβατική έννοια, αλλά Κίνημα – συνειδητή επιλογή ορολογίας που σηματοδοτεί άνοιγμα, συμμετοχή, κοινωνική ριζοβολία.

• Πανελλήνιο (όχι «Πανελλαδικό»): αναφορά στον ευρύτερο Ελληνισμό.

• Σοσιαλιστικό: ευθεία εγγραφή στον ευρωπαϊκό δημοκρατικό σοσιαλισμό.

• Κίνημα: υπόσχεση διαρκούς κίνησης και ανανέωσης, πέρα από τους στενούς μηχανισμούς.

Στο σημειολογικό επίπεδο, ο Ήλιος επιλέγεται ως αρχετυπικό σύμβολο (φως, ενέργεια, αέναη κίνηση) ριζική διαφοροποίηση από τα τότε ευρωπαϊκά σήματα (π.χ. «τριαντάφυλλο με γροθιά»). Ο πράσινος κώδικας ορίζει από τότε το πολιτικό χρωματολόγιο: ελπίδα απέναντι στο μπλε της Δεξιάς και το κόκκινο της παραδοσιακής Αριστεράς. Το brand συμπληρώνεται με το «ηχόχρωμα» του: μουσικές, τραγούδια, τελετουργίες που έπλεξαν πολιτική μνήμη με συλλογικό συναίσθημα.

2) Η «αριθμο-σοφία» της 3ης Σεπτέμβρη: το τριπλό αποτύπωμα

Η 3η Σεπτέμβρη 1974 δεν είναι μόνο γενέθλια ημερομηνία· είναι πολυσημικός κώδικας:

• Ιστορικός συνειρμός με το 1843 και τη μετάβαση στη συνταγματική δημοκρατία.

• Αριθμητικό μοτίβο του «3»: 3η μέρα του 9ου μήνα (3×3), έτος 1974 (1+9+7+4=21→3), τριμερές όνομα «ΠΑ–ΣΟ–Κ», 9 ακτίνες του Ήλιου (3×3).
  Ο Λαλιώτης δεν κάνει μυστικισμό· περιγράφει ένα εύληπτο αφήγημα συνέχειας που επιτρέπει στη μνήμη να «δέσει» παρελθόν–παρόν–μέλλον σε ένα ενιαίο πολιτικό νήμα.

3) Από την «ιδρυτική υπόσχεση» στη διαδρομή των γενεών

Το ΠΑΣΟΚ, κατά τον Λαλιώτη, δεν είναι παρένθεση. Είναι ιστορικό ρεύμα που «έρχεται από μακριά και πάει μακριά», με δικό του πολιτικό γονιδίωμα. Γι’ αυτό και οι νέες γενιές –ακόμη κι όσες δεν έζησαν το ’74 ή τα ’80s ανασυνδέονται μέσω οικογενειακών αφηγήσεων, θεσμικών αλλαγών και χειροπιαστών κοινωνικών μετατοπίσεων. Το επιχείρημα κορυφώνεται σε μια προειδοποίηση: οι απόπειρες «μετάλλαξης» ταυτότητας εκδικούνται  γεννούν αφανισμό ή πολιτικές «τερατογενέσεις».

Σε αυτό το πλαίσιο, ο Λαλιώτης εισάγει και την έννοια του «ιερού τοτέμ»: όχι προσωπολατρία, αλλά συμβολικός κορμός που συγκρατεί τη συνοχή ενός κινήματος στις διακυμάνσεις της Ιστορίας.

4) Η κρίση 2009–2015: «εθνικό καθήκον» vs. πολιτικό κόστος

Ο πιο αμφιλεγόμενος κόμβος της διαδρομής προσεγγίζεται ευθέως:

• Το 2009 το ΠΑΣΟΚ κερδίζει και αναλαμβάνει χώρα στα πρόθυρα χρεοκοπίας.

• Επιλέγει, όπως υποστηρίζει, το εθνικό καθήκον: να αποφύγει την κατάρρευση, πληρώνοντας δυσανάλογο πολιτικό τίμημα.

• Ασκεί σκληρή κριτική στη ΝΔ (ρητορική «θωρακισμένης οικονομίας», «Ζάππεια», υπογραφή 2ου μνημονίου) και στον ΣΥΡΙΖΑ (υποσχέσεις ακύρωσης «με έναν νόμο», δημοψήφισμα, 3ο μνημόνιο).

Το συμπέρασμα: ο στιγματισμός του ΠΑΣΟΚ και προσωπικά του Γ. Παπανδρέου/Ε. Βενιζέλου είναι «ιστορικά άδικος» με βάση το τελικό αποτέλεσμα (αποφυγή ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας). Η αυτοκριτική για λάθη και ολιγωρίες δηλώνεται ως προϋπόθεση επανεκκίνησης – όχι ως άλλοθι.

5) Η ανασύνθεση: από Φώφη Γεννηματά σε Νίκο Ανδρουλάκη

Μετά το σοκ του 2015 (συρρίκνωση στα όρια αφανισμού) ακολουθεί εργώδης επανεκκίνηση: οργάνωση, ενότητα, σταδιακή ανόρθωση της αξιοπιστίας. Η παρακαταθήκη της Φώφης Γεννηματά λειτουργεί ως ηθικό και οργανωτικό γείωμα. Με τον Νίκο Ανδρουλάκη διαμορφώνεται πλέον πιο ευνοϊκό πεδίο για να μετατραπεί η θεσμική επιβίωση σε πολιτική δυναμική.

Κομβικό ορόσημο η 21η Μαΐου 2023: το 11,5% νοείται από τον Λαλιώτη ως άλμα που:

1. αποσπά το ΠΑΣΟΚ από την «τσιμπίδα» ΝΔ–ΣΥΡΙΖΑ,

2. θεμελιώνει τον αυτόνομο πόλο στην αντιπολίτευση,

3. ανοίγει προοπτική εναλλακτικής διακυβέρνησης με σαφές αντι-δεξιό μέτωπο και όχι ως «δεκανίκι» κανενός.

6) Η νέα στρατηγική: καθαρές οριοθετήσεις, σύγχρονη ταυτότητα

Η «ολική επαναφορά» δεν είναι σύνθημα αλλά κατεύθυνση με τέσσερις άξονες:

(α) Ιδεολογικό στίγμα χωρίς αμφισημίες.
Σταθερή εγγραφή στη σοσιαλδημοκρατία/δημοκρατικό σοσιαλισμό, με ρητή απόσταση τόσο από τη Δεξιά όσο και από τις καιροσκοπικές εκδοχές της «κεντρο-αντι-αριστεράς». Για τον Λαλιώτη, αυτό δεν είναι «επιστροφή στο παρελθόν», αλλά επανενεργοποίηση του αυθεντικού κώδικα που μπόρεσε ιστορικά να συνθέτει κοινωνικές πλειοψηφίες.

(β) Πολιτικός ρόλος: αυτόνομη αντιπολίτευση, ρεαλιστική εναλλακτική.
Αντιπολίτευση με τεκμηρίωση, θεσμικές παρεμβάσεις και κοινωνική παρουσία. Όχι ρητορική ένταση χωρίς περιεχόμενο, ούτε «συμπληρωματική» πολιτική που εγκλωβίζει σε σενάρια συγκυβέρνησης ως ουρά.

(γ) Οργανωτική κουλτούρα: επιστροφή στην αυτο-οργάνωση.
Το «κίνημα» δεν είναι λέξη–έμβλημα· είναι μέθοδος: πυκνά τοπικά δίκτυα, συμμετοχικές διαδικασίες, ψηφιακά εργαλεία για ένταξη νέων και αποδήμων, ανοιχτές προγραμματικές διαβουλεύσεις σε θεματικά πεδία (Υγεία, Παιδεία, Κοινωνικό Κράτος, Πράσινη Μετάβαση, Περιφέρεια).

(δ) Επικοινωνία με μνήμη και μέλλον.
Το brand δεν εξαντλείται στο λογότυπο. Χτίζεται σε συγκινησιακές μνήμες (ήχος–εικόνα–σύνθημα) και σε σύγχρονο περιεχόμενο πολιτικής. Η «συναισθηματική νοημοσύνη» ενός κινήματος κρίνεται από την ικανότητά του να αφουγκράζεται τις ανάγκες της κοινωνίας και να τις μεταφράζει σε εφαρμόσιμες λύσεις.

7) Η «Πυξίδα» πολιτικής: τι σημαίνει σήμερα προοδευτική διακυβέρνηση

Ο Λαλιώτης κλείνει περιγράφοντας σε αδρές γραμμές  μια προγραμματική πυξίδα, επίκαιρη και ευρωπαϊκή:

• Δημοκρατικοί θεσμοί & κράτος δικαίου: διαφάνεια, λογοδοσία, ανάσχεση θεσμικού πελατειασμού, προστασία δικαιωμάτων.

• Κοινωνικό κράτος νέας γενιάς: δημόσια υγεία με ανθεκτικότητα, παιδεία με ισότητα ευκαιριών, πρόνοια που προστατεύει από ακραίες ανισότητες, εργασιακή ασφάλεια στον ψηφιακό–πράσινο μετασχηματισμό.

• Παραγωγική ανασυγκρότηση & βιωσιμότητα: από την «οικονομία υπηρεσιών» σε εξωστρεφή παραγωγική βάση (αγροδιατροφή, βιομηχανία, τεχνολογία), δίκαιη πράσινη μετάβαση με προστασία εισοδημάτων και περιβάλλοντος.

• Δίκτυα & ποιότητα ζωής: υποδομές, στέγαση νέων, δημόσιοι χώροι, πολιτισμός ως αναπτυξιακός μοχλός, περιφερειακές πολιτικές που διορθώνουν ανισότητες κέντρου–περιφέρειας.

• Ευρωπαϊκός προσανατολισμός: ενεργός ρόλος σε μια δημοκρατική και αλληλέγγυα Ευρώπη, όχι απλή συμμόρφωση.

8) Τι «ζητά» η επόμενη μέρα (αναγνωστική σημείωση)

Η πρόταση Λαλιώτη είναι «πλαίσιο», όχι τεχνικό πρόγραμμα. Ωστόσο, προκύπτουν πρακτικές απαιτήσεις:

1. Μετρήσιμες δεσμεύσεις (targets) ανά πολιτική – ώστε ο αυτόνομος πόλος να μεταφράζεται σε αξιοπιστία διακυβέρνησης.

2. Κοινωνική γείωση των προτάσεων σε εργασιακούς/αγροτικούς/ΜμΕ χώρους, με πιλοτικές πολιτικές και τοπικά «εργαστήρια λύσεων».

3. Γενεακή γέφυρα: το brand να μιλά στη νέα γενιά όχι μόνο συγκινησιακά, αλλά με συγκεκριμένα οφέλη (στέγη, μισθοί, φορολογία, ψηφιακές δεξιότητες, δημοκρατικά δικαιώματα).

4. Ηθικό πλεονέκτημα: θεσμική ακεραιότητα, διαχείριση συμφερόντων με κανόνες, ανοιχτά δεδομένα για δημόσιες δαπάνες.

9) Συμπέρασμα: «Το DNA είναι εδώ, παντού και πάντα»

Η παρέμβαση Λαλιώτη δεν ανακυκλώνει νοσταλγία. Επιχειρεί στρατηγική ανασύνδεση: να δεθεί ο ιδρυτικός κώδικας με τις απαιτήσεις του σήμερα, να κατοχυρωθεί ο αυτόνομος προοδευτικός πόλος απέναντι στη Δεξιά, να αποφευχθούν οι εύκολες «μεταμφιέσεις» που υπόσχονται ταχεία άνοδο και καταλήγουν σε πολιτική αφυδάτωση.
Το μήνυμα είναι καθαρό: αν το ΠΑΣΟΚ ξαναδουλέψει το αυθεντικό του brand –ως πολιτική ουσία, οργανωτική μέθοδο και κοινωνική σχέση– τότε η «ολική επαναφορά» παύει να είναι σύνθημα και γίνεται σχέδιο εξουσίας με κοινωνικό περιεχόμενο.

«Το DNA του ΠΑΣΟΚ είναι εδώ, παντού και πάντα. Η Αλλαγή προς το καλύτερο είναι εδώ. Η Ελπίδα είναι και πάλι εδώ.»

Πλαίσιο: Τα εκλογικά ορόσημα όπως τα καταγράφει ο Λαλιώτης

1981: ~48% – 1985: ~46% – 1989 (Ιούν.): 39,1% / (Νοέμβρ.): 40,5% – 1990: ~38,7% – 1993: ~47% – 1996: 41,5% – 2000: 43,5% – 2004: 40,55% – 2007: 38,1% – 2009: 43,92% – 2012 (Μάιος): 13,18% / (Ιούν.): 12,28% – 2015 (Ιαν.): 4,68% / (Σεπ.): 6,29% – 2019: 8,10% – 2023 (Μάιος): 11,46%.

Ανάγνωση: από την κορύφωση της δεκαετίας του ’80 και την ισχυρή παρουσία 1993–2009, στη θεαματική συρρίκνωση 2012–2015 και στη σταδιακή ανάκαμψη 2019–2023. Η «ολική επαναφορά» προϋποθέτει να μετατραπεί η εκλογική ανάκαμψη σε πρόγραμμα διακυβέρνησης και σε νέα κοινωνική πλειοψηφία.