Η πυροβασία επαναλαμβάνεται και στις 23 ΜαΐουΤα Αναστενάρια είναι ένα ιδιότυπο λατρευτικό έθιμο που συνδέεται με την εορτή τωναγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Κύρια χαρακτηριστικά του είναι ο εκστατικός χορόςκαι η πυροβασία ανδρών και γυναικών οιοποίοι ονομάζονται επίσης αναστενάρια,νεστενάρια, νιστινάρια και αναστενάρηδες.

Η όλη διαδικασία γίνεται με μουσική κάλυψη από έντονο ρυθμικό νταούλι κι έναμονότονο ρυθμό μιας θρακιώτικης λύρας.Ο σκοπός αυτός περνά από οργανοπαίχτησε οργανοπαίχτη με οικογενειακή, συχνά,μετάβαση και κρατά πολλά χρόνια, όπωςκαι η μύηση των αναστενάρηδων. Ας σημειωθεί εδώ ότι αναστενάρηδες είναι όλοιοι συμμετέχοντες στις τελετές με τον ένα ήτον άλλο τρόπο, κι όχι μόνο οι πυροβάτες.Αξίζει να δει κανείς την προετοιμασία τουςσε κάποια τελετή για να βιώσει την έκσταση που οδηγεί σε τέτοια υπέρβαση τουεαυτού (με την έννοια του εγώ) που αγνοείπια ακόμη και τους φυσικούς νόμους!

Ο λαογράφος Γ. Λεκάκης αναφέρει, ότι επίεποχής του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου,οι ορφικοί (ορφανοί) υπήκοοί του τελούσαν προς τιμήν του τα ορφικά μυστήρια.Αυτά ήταν θρησκευτικά μυστήρια, υπέρτου Ορφέως Οιάγρου, που ο ίδιος ο αυτοκράτορας τους επέτρεψε να συνεχίζουνελεύθερα να τελούν. Έτσι και μετά τον θάνατό του ( και την αγιοποίησή του), οι πιστοί του συνέχισαν να τελούν στη μνήμητου αυτές τις εορτές, στα ονομαστήρια τουάγιου αυτοκράτορα.Τα Αναστενάρια τελούνταν παλιότερα σεμια μικρή περιοχή της επαρχίας Σωζοαγαθουπόλεως της Β.Α. Θράκης.

Η περιοχή αυτή λεγόταν «Τυφλή Επαρχία», επειδήπεριβάλλεται από ψηλά βουνά, που καθιστούσαν δύσκολη την επικοινωνία με ταγειτονικά μέρη. Κέντρο της εκδήλωσηςαποτελούσε το Κωστί, το μεγαλύτερο χωριό της περιφέρειας. Με την ανταλλαγήτων πληθυσμών του 1923, οι κάτοικοι τηςπαραπάνω περιοχής της Θράκης εγκαταστάθηκαν σε διάφορα μέρη, κυρίως τηςΜακεδονίας όπου μαζί με τα άλλα έθιμαμετέφεραν και τα Αναστενάρια. Έτσι τοέθιμο μεταφυτεύθηκε στην Αγία ΕλένηΣερρών, αλλά και στην Κερκίνη , στον Λαγκαδά Θεσσαλονίκης, στη Μελίκη Ημαθίαςκαι στη Μαυρολεύκη Δράμας.

Το έθιμο μετά την εκρίζωσή του από τογεωγραφικά απομονωμένο και κοινωνικάκλειστό περιβάλλον του και τημεταφορά του στους νέους τόπους εγκατάστασης, ήταν επόμενο να υποστεί αλλαγέςκαι αλλοιώσεις, προπαντός όμως απλοποιήσεις, από ανάγκη να προσαρμοστεί στηνέα πραγματικότητα.Στην Αγία Ελένη συνεχίζουν να τελούνταιμέχρι σήμερα και προσελκύουν πλήθοςκόσμου και ειδικούς επιστήμονες από όλοτον κόσμο.Η τελετουργία αρχίζει από τοαπόγευμα της 20ης Μαΐου στο κονάκι όπουμαζεύονται άντρες και γυναίκες αναστενάρηδες. Κάθονται εκεί αυτοσυγκεντρωμένοι και σε φανερή εναγώνια αναμονή. Σεκάποια στιγμή η λύρα και το νταούλι αρχίζουν να παίζουν τους σκοπούς της τελετής.

Οι αναστενάρηδες αρχίζουν εκστατικόχορό, κρατώντας στα χέρια τους εικόνες,αμανέτια ή ποδιές. Κατά τη διάρκεια τουχορού ακούγονται στεναγμοί και επιφωνήματα αλλά και στίχοι από αναστενάρικατραγούδια, που έχουν για ήρωά τους τον«Κωνσταντίνο τον μικρό, τον Μικροκωνσταντίνο». Ο χορός αυτός διαρκεί μέχρι ταμεσάνυχτα.Την άλλη μέρα ,εορτή των ισαποστόλωναγίων γίνεται ζωοθυσία . Το θύμα είναι κάποιο ζώο μαύρου χρώματος. Παλιά θυσίαζαν ταύρο. Το κρέας μοιράζεται στα αναστενάρικα σπίτια.Η πυροβασία επαναλαμβάνεται και στις 23Μαΐου.Πυροβασία γίνεται επίσης και στην εορτήτου Αγίου Αθανασίου.
Αλκινόη Μοσχίδου