Παρότι η ποσότητα του χιονιού έχει μειωθεί τις τελευταίες δεκαετίες, ο κίνδυνος δεν έχει εξαλειφθεί. Η ποιότητα του χιονιού, η κλίση του εδάφους, η θερμοκρασία και τα αλλεπάλληλα στρώματα που σχηματίζονται μέσα σε λίγες ώρες μπορούν να δημιουργήσουν ασταθείς συνθήκες, ικανές να μετατραπούν σε παγίδα ζωής και θανάτου.

Η τραγωδία στα Βαρδούσια

Μία από τις πιο συγκλονιστικές τραγωδίες των τελευταίων χρόνων εκτυλίχθηκε στα Βαρδούσια Όρη. Τέσσερις ορειβάτες καταπλακώθηκαν από χιονοστιβάδα λίγο πριν την κορυφή. Τα ίχνη τους χάθηκαν από τα Χριστούγεννα και εντοπίστηκαν το απόγευμα της Παρασκευής 26 Δεκεμβρίου, θαμμένοι στο χιόνι, χωρίς τις αισθήσεις τους.

Οι σοροί βρέθηκαν σε πολύ μικρή απόσταση μεταξύ τους, στοιχείο που, σύμφωνα με τους διασώστες, μαρτυρά ότι η χιονοστιβάδα εκδηλώθηκε αιφνιδιαστικά και δεν υπήρξε χρόνος αντίδρασης. Η επιχείρηση ανάσυρσης ολοκληρώθηκε το Σάββατο 27 Δεκεμβρίου, με ισχυρές δυνάμεις της Πυροσβεστικής και εθελοντές να επιχειρούν σε εξαιρετικά δύσβατο σημείο, με απότομες πλαγιές και πυκνή ομίχλη. Κάθε σορός ανασύρθηκε ξεχωριστά με βίντσι και στη συνέχεια μεταφέρθηκε με ελικόπτερο στη θέση «Κίρρα» Ιτέας, όπου παρελήφθη από ασθενοφόρα του ΕΚΑΒ.

Βαριά ιστορία απωλειών

Η τραγωδία στα Βαρδούσια προστίθεται σε έναν μακρύ κατάλογο θανατηφόρων ατυχημάτων από χιονοστιβάδες στην Ελλάδα:

• Δεκέμβριος 1976: Κάτω από τα Ζωνάρια του Όλυμπος, σε υψόμετρο περίπου 2.700 μέτρων, ομάδα ορειβατών παρασύρθηκε από χιονοστιβάδα. Έξι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, στο μεγαλύτερο ορειβατικό δυστύχημα που είχε καταγραφεί μέχρι τότε στη χώρα.

• 13 Φεβρουαρίου 2005: Στο Μαίναλο, χιονοστιβάδα καταπλάκωσε μέλη του Ελληνικού Ορειβατικού Συλλόγου Αθηνών. Επτά από τους δέκα ορειβάτες σκοτώθηκαν σε ένα ατύχημα που χαρακτηρίστηκε πρωτοφανές.

• 5 Φεβρουαρίου 2022: Στον Χελμό, κοντά στο χιονοδρομικό κέντρο Καλαβρύτων, τρεις έμπειροι αναρριχητές βρήκαν τον θάνατο όταν χτυπήθηκαν από χιονοστιβάδα κατά την πρόσβαση στη διαδρομή τους.

• Λευκά Όρη: Στην περιοχή Αμμουτσερά, σε υψόμετρο 1.800 μέτρων, Γάλλος χιονοδρόμος έχασε τη ζωή του, υπενθυμίζοντας ότι ο κίνδυνος δεν περιορίζεται μόνο στην ηπειρωτική Ελλάδα.

«Το χιόνι δεν συγχωρεί»

Έμπειροι οδηγοί βουνού επισημαίνουν ότι «μια φωνή ή ένας κραδασμός μπορεί να πυροδοτήσει μεγάλη χιονοστιβάδα όταν το χιόνι είναι φρέσκο και ασταθές». Οι συνθήκες μεταβάλλονται διαρκώς και ο κίνδυνος μπορεί να εμφανιστεί ξαφνικά, ακόμη και σε διαδρομές που νωρίτερα θεωρούνταν ασφαλείς.

Σύμφωνα με ειδικούς, στο 90% των περιπτώσεων οι χιονοστιβάδες προκαλούνται από την ανθρώπινη παρουσία. Η επιβίωση, ειδικά μετά την πρώτη ώρα, είναι εξαιρετικά δύσκολη και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως το βάθος ταφής και η άμεση αντίδραση.

Το έλλειμμα πρόληψης

Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν αντιμετωπίζει τις ακραίες συνθήκες των Άλπεων, η χώρα υστερεί σε κρίσιμους τομείς: δεν υπάρχει οργανωμένο σύστημα εναέριας διάσωσης, η αντίδραση των επίγειων δυνάμεων παραμένει αργή και η ενημέρωση για τους αντικειμενικούς κινδύνους κάθε περιοχής είναι αποσπασματική.

Η πρόληψη, ο σωστός εξοπλισμός, η εκπαίδευση και η γνώση των τοπικών συνθηκών αποτελούν τη μόνη πραγματική άμυνα απέναντι σε έναν κίνδυνο που δεν κάνει διακρίσεις. Το χιόνι στα ελληνικά βουνά μπορεί να μαγεύει, αλλά, όπως δείχνει η ιστορία, δεν συγχωρεί την απερισκεψία.