Η υπόθεση των υποκλοπών εξελίσσεται σε μια από τις πιο κρίσιμες ποινικές διαδικασίες της σύγχρονης πολιτικής ιστορίας. Δεν αφορά μονάχα όσους παρακολουθήθηκαν, ούτε περιορίζεται στη σύγκρουση κυβερνητικών και αντιπολίτευσης. Στην πραγματικότητα αγγίζει τον πυρήνα του συνταγματικού δικαιώματος κάθε πολίτη: το απόρρητο των επικοινωνιών. Και σε μια περίοδο όπου η εμπιστοσύνη στη Δικαιοσύνη εμφανίζεται αποδυναμωμένη, η συγκεκριμένη δίκη αναδεικνύεται σε δοκιμασία θεσμικής αξιοπιστίας.

Το αξιοσημείωτο στη διαδικασία δεν είναι το επίπεδο του δικαστηρίου ,ένα απλό Μονομελές Πλημμελειοδικείο ,αλλά ο τρόπος που χειρίζεται την υπόθεση. Ο πρόεδρος και ο εισαγγελέας δείχνουν ότι έχουν μελετήσει πλήρως τα χιλιάδες έγγραφα της δικογραφίας και δεν αρκούνται σε μια τυπική διεκπεραίωση. Οι επίμονες ερωτήσεις τους, η αναζήτηση αντιφάσεων, η πρόθεση να φωτιστούν κενά και ασάφειες, δείχνουν διάθεση ουσιαστικής διερεύνησης και όχι μιας διαδικασίας που προεξόφλησε κάποιοι ότι θα «ξεθυμάνει».

Η πρόσφατη απόφαση να κληθούν επιπλέον δέκα μάρτυρες, πρόσωπα που είχαν μείνει εκτός του αρχικού πλαισίου, άνοιξε νέες διαδρομές έρευνας. Η κίνηση αυτή δημιουργεί νομικά δεδομένα, διότι η δικογραφία μπορεί να επανέλθει από το αρχείο αν προκύψουν νέα στοιχεία. Με λίγα λόγια, η υπόθεση άρχισε να ξαναζωντανεύει, παρά τη βιασύνη κάποιων να την κλείσουν πολιτικά και επικοινωνιακά.

Δεν είναι τυχαίο ότι ενώ το Μέγαρο Μαξίμου επιτέθηκε στον Κώστα Καραμανλή μετά τις δηλώσεις του για την υπόθεση, λίγες ημέρες αργότερα σιώπησε. Η εικόνα πολιτικής απομόνωσης του πρωθυπουργού είναι πια εμφανής: δύσκολα σήμερα μπορεί κάποιος να υποστηρίξει ότι το σκάνδαλο δεν υφίσταται, όταν η ίδια η δικαστική έδρα ανοίγει συνεχώς νέα πεδία διερεύνησης.

Η έκβαση της δίκης δεν αφορά μόνο τους συγκεκριμένους κατηγορούμενους. Η πολιτική ουσία βρίσκεται αλλού: στο κατά πόσο το ελληνικό κράτος θα αποδείξει ότι μπορεί να προστατεύσει το πιο θεμελιώδες ατομικό δικαίωμα. Αν η διαδικασία οδηγήσει σε νέα στοιχεία, η έρευνα μπορεί να επεκταθεί, με συνέπειες πολιτικές αλλά και θεσμικές.

Σε κάθε περίπτωση, το Μονομελές Πλημμελειοδικείο απέδειξε κάτι σημαντικό: ότι ακόμη και η χαμηλότερη βαθμίδα της ποινικής δικαιοσύνης μπορεί να αποτελέσει το πραγματικό σημείο εκκίνησης μιας μεγάλης θεσμικής αποκατάστασης. Και αυτό το γεγονός είναι ίσως η σημαντικότερη εξέλιξη μέχρι τώρα στην υπόθεση των υποκλοπών